5 wskazówek jak zaprojektować schody?

Schody umożliwiają komunikację pomiędzy różnymi poziomami. Towarzyszą człowiekowi od wielu tysięcy lat. Są elementem każdego piętrowego obiektu, a także budynku parterowego zbudowanego na niewielkiej różnicy nachylenia terenu. Do czasów renesansu miały ściśle funkcjonalny charakter, potem pojawiły się różne wariacje na temat schodów zewnętrznych i wewnętrznych, a także klatek schodowych. Schody są uważane za ważną część konstrukcji każdego obiektu. Jeśli kupujemy projekt domu, to wszelkie informacje związane ze schodami znajdują się właśnie w tym dokumencie. Na etapie budowy nie powinno się tutaj niczego zmieniać. Jeśli jednak remontujemy dom (albo sami konstruujemy np. domek na działce rekreacyjnej) i mamy możliwość decyzji o konstrukcji schodowej lub chcemy zmienić istniejących układ schodów, to wiedza na temat tego jak zaprojektować schody bardzo nam się przyda! Jeżeli potrzebujesz praktycznych wskazówek jak zbudować schody, to zapraszamy do lektury!

Klasyfikacja schodów

Budownictwo II połowy XX wieku przyzwyczaiło nas do tego, że schody umieszczone są w klatce schodowej lub w wygospodarowanym korytarzu. Nowoczesne projektowanie wnętrz proponuje nam mnóstwo rozwiązań! Obecnie często projektuje się schody otwarte np. pomiędzy salonem a kondygnacją górną lub jako rodzaj “przepierzenia” między poszczególnymi pomieszczeniami. Jeśli na klatkę schodową należało wygospodarować min. 10 m2, to na schody otwarte wystarczy połowa z tego! Tendencje są takie, że coraz śmielej schody pełnią w budynku nie tylko funkcje komunikacyjne i użytkowa, ale sa ozdobą pomieszczenia! Dba się o ich wygląd związanyz sama konstrukcją, balustradą czy wykończeniem stopni. Niektórzy nawet nazywają takie schody “ozdobnym meblem”. Odwołując się do profesjonalnej klasyfikacji schodów projektując je należy wziąć pod uwagę:

• ich miejsce położenia (wewnętrzne, zewnętrzne, terenowe),
• przeznaczenie użytkowe (główne, służbowe, ewakuacyjne, piwniczne, techniczne),
• pożądany kształt schodów w rzucie poziomym (jednobiegowe proste, dwubiegowe jednokierunkowe, dwubiegowe zwykłe z kierunkiem powrotnym, dwubiegowe łamane, dwubiegowe z biegiem górnym i dolnym, trójbiegowe, wachlarzowe, kręte oraz zabiegowe),
• kąt nachylenia schodów (łagodne – do 30 stopni nachylenia, normalne – 30 do 36 stopni, strome – ponad 36 stopni, rzymskie lub kacze – powyżej 45 stopni),
• materiał z którego są zbudowane (drewniane, ceglane, kamienne, betonowe, stalowe, żelbetonowe),
• rodzaj konstrukcji, na której się opierają (wspornikowe posiadające stopnie wspornikowe i biegi wspornikowe, policzkowe- oparte o belki policzkowe, wolnopodparte- płytowe, płytowe o brzegach wspornikowych, płytowe lub prętowe spiralne i samonośne).

Do tego dodać należy sposób, w jaki schody pracują pod określonym ciężarem, ich odporność na nacisk, giętkość – układy schodów: płaskie, płytowe, prętowe, ze złożonym stanem naprężeń.

Schody, jakie są każdy widzi…

Każdy wie, jak wyglądają schody, jednak nie każdy potrafi się fachowo posłużyć budowniczymi terminami związanymi z ich konstrukcją. Zanim dokonasz obliczeń i wybudujesz swoje schody zapoznaj się z używanym przez fachowców słownictwem.

Z czego składają się schody?

• Bieg schodów – to szereg stopni połączonych ze sobą. Schody mogą być jednobiegowe (posiadają jeden trakt schodów łączący dolne piętro z górnym) lub dwubiegowe zwykłe (posiadają bieg dolny i górny połączony tzw. spocznikiem. Patrząc z góry przypominają literę “L”, są najbardziej popularne gdyż zajmują stosunkowo niewiele miejsca), dwubiegowe powrotne (posiadają bieg dolny i górny połączony spocznikiem, ale są bardziej rozbudowane. Schodząc z biegu górnego na dolny musimy odwrócić się o 180 stopni)
• Spoczniki/ podesty – to poziome elementy, których zadaniem jest rozdzielić bieg schodów. Są dwa rodzaje spoczników: międzypiętrowe i piętrowe (na poziomie kondygnacji),
• Stopień/ podnóżek/ stopnica – pozioma część schodów,
• Przednóżek/ podstopnica/ podniesienie – to część pionowa schodów,
• Balustrada z poręczą lub pochwyt mocowany bezpośrednio do ściany – umieszczone wzdłuż biegu schodów, element zabezpieczający,
• Dusza – wolna przestrzeń znajdująca się pomiędzy dwoma biegami.

Jakie schody wybrać?

Najczęściej projektuje się schody jednobiegowe, dwubiegowe zwykłe lub zabiegowe. W małych pomieszczeniach budowane są schody kręcone lub drabiniaste (młynarskie). Najczęściej konstruuje się schody betonowe lub drewniane. Schody betonowe lub żelbetonowe wylewane są na miejscu. Mogą mieć różne rodzaje konstrukcji: policzkową, płytową lub wspornikową. Ważne, aby powierzchnia najwyższego stopnia była wyrównana z poziomem podłogi i należy pamiętać o tym projektując i mierząc także to, co będzie okładziną schodów (kamień, płytka ceramiczna, drewno lub inne). Schody drewniane najlepiej wykonać z gatunków liściastych, coraz większą popularność zyskuje też ostatnio drewno egzotyczne. W małych mieszkaniach lub przestrzeniach z antresolą pojawiają się chętnie schody spiralne, których średnica może wynosić najmniej 1 m. Można w ten sposób zaoszczędzić sporo miejsca, gdyż otwór w stronie nie musi być tak duży, jak przy standardowych rozwiązaniach konstrukcyjnych schodów. Schody spiralne zamawia się z metalu, drewna, ale także z bardziej nowoczesnych materiałów, takich, jak szkło czy tworzywo.

5 wskazówek jak zaprojektować schody

• Wymiary schodów
  Po schodach powinno się wygodnie wchodzić i bezpiecznie schodzić. Aby było to możliwe należy przeprowadzić nast. obliczenia: 2h + s = 60-65 cm Jak odczytać ten wzór? Litera „h” to wysokość stopnia, a „s” to jego szerokość, 63 cm to długość krótkiego kroku człowieka. Praktyka mówi o tym, że średnia wysokość stopni to 14-19 cm (15 cm – to schody bardzo wygodne), szerokość stopni to 25-32 cm (schody bardzo wygodne to 32 cm). O schodach napisano w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury „w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać budynki ich usytuowanie”, §68 ust 1. Dla budynków użyteczności publicznej i innych wymiary schodów i balustrad zostały określone w Dzienniku Ustaw nr 75 z dnia 15.06.2002r. Schody prowadzące do piwnicy lub na strych powinny nie być wyższe niŻ 20 cm, a schody w budynkach jednorodzinnych lub mieszkaniach dwukondygnacyjnych mogą mieć wys. 19 cm. W budynkach użyteczności publicznej nie musimy się bardzo męczyć, gdyż jest wskazanie, by schody miały wys. 16cm. Przy sporządzaniu projektu schodów nie zapomnij o tym, że szerokość biegu schodów to minimum 80 cm. A w jednym biegu nie powinno się znajdować więcej niż 17 stopni. Wymiary wszystkich stopni w biegu powinny być identyczne. Jeżeli w Twoim pomieszczeniu jest wyżej i ilość stopni ma być większa, warto zaprojektować schody z tzw. spocznikiem – podestem. Uwaga! Szerokość stopni zbiegowych i wachlarzowych mierzona w odległości 40 cm od balustrady powinna wynosić min. 25cm. Najwęższy stopień nie powinien mieć 10 cm, a jeżeli chcemy mieć wygodne schody to powinny być nie węższe niż 16 cm. Wygodne schody posiadają nieparzystą liczbę schodów.
• Pamiętaj o tzw. „zwisie podnóżka”
  To jakby “nosek” wystający poza obręb stopnia. Zwiększa jego szerokość i ma na celu ułatwić nam utrzymanie schodów w czystości.
• Spoczniki też powinny mieć określone wymiary.
  Ich szerokość międzypiętrowa nie może być mniejsza niż szerokość biegu tj. 80 cm. Fachowcy polecają, by spoczniki były przynajmniej o 20 cm szersze niŻ szerokość użyteczna biegu. Zaś szerokość spoczników piętrowych powinna wynosić co najmniej 120 cm, ale o wiele bardziej wygodne są spoczniki o szer. 150cm.
• Bieg i balustrada
  Minimalna szerokość biegu to 80 cm (wygodę osiągamy przy wymiarze 100 cm). Należy mierzyć w świetle pomiędzy poręczą balustrady a powierzchnią ściany. Nachylenie biegów może wahać się w granicach od 18 do 320 stopni. W schodach prowadzących na strych i do piwnic może wynosić 450.Stosunek wysokości do szerokości stopnia określa właśnie kąt nachylenia biegu schodowego w stosunku do poziomu. W domach jednorodzinnych oblicza się to według wzoru: 2h + s = 0,63 m. Balustrada nie zawsze jest konieczna, ale jeśli musimy ją zaprojektować, to pamiętajmy, że wysokość balustrady mierzona od wierzchu poręczy nie może być mniejsza niż 90 cm. Jeżeli schody są bardzo szerokie i osiągają wymiar ok. 150 cm, to zaleca się, aby balustrada znajdowała się z każdej strony biegu schodów.
• Tralki – czyli pionowe elementy znajdujące się w balustradzie powinny być tak zaprojektowane, aby odległości pomiędzy nie powinny być większe niż 12 cm. Prześwit pomiędzy poręczą a ścianą nie powinien być mniejszy niż 5 cm, gdy może być to niebezpieczne szczególnie dla najmłodszych mieszkańców. W domu jednorodzinnym powinna być balustrada kiedy schody i pochylnie o wysokości do 1m są obustronnie szersze w stosunku do drzwi lub innego przejścia min. 50cm
• Wysokość nad schodami musi być poprawnie wyliczona.
  Mierzona w świetle nie może być mniejsza niż 205 cm. Projektując schody pamiętaj o zasadzie, która mówi, że wyższy bieg musi być równoległy do skosu dachu. Najczęstszym błędem podczas projektowania schodów jest określenie za małej odległości pomiędzy schodami a stropem.

Projektując schody możesz oprzeć się na dostępnych w Internecie kalkulatorach, w które wprowadzić należy dokładne, osobiste pomiary pomieszczenia: pokoju, klatki schodowej, korytarza, w których mają powstać. Schody muszą być bezpieczne i funkcjonalne. Ważne, aby nie zajmowały w pomieszczeniu za wiele miejsca i nie przesłaniały światła. Odpowiednio wykończone staną się z pewnością ozdobą we wnętrzu.

źródło grafik: pixabay