Co to jest ława fundamentowa?Fundament to podstawa

Fundament – jak sama nazwa wskazuje – znaczenie ma fundamentalne. Zapewnia stabilność konstrukcji i zabezpiecza budowlę przed nierównomiernym osiadaniem. Jego znaczenie ciężko przecenić, bo kto chciałby mieć dom o pochyłej podłodze i ukośnych ścianach? Solidne fundamenty, to trwałość na wiele, wiele lat. Współcześnie wznosi się dwa rodzaje posadowienia budynku: tradycyjny (ławy i ściany fundamentowe)  lub nowoczesny (płytę fundamentową).  Co jest czym i na co warto zwrócić uwagę podczas wykonawstwa fundamentu naszego przyszłego domu?

Fundament, źródło: Pixabay

Co powinniśmy wiedzieć o fundamencie? Jakie są trendy we współczesnym budownictwie?

Najczęściej w domach jednorodzinnych wykonuje się ławy i ściany fundamentowe. Jest to optymalne rozwiązanie, jeśli prace wykonujemy sami bądź zlecamy je firmie budowlanej. Wybór podwalin obiektu, który zamierzamy wznieść jest uzależniony na przykład od poziomu wód gruntowych (poniżej 1 m spodu fundamentu) czy rodzaju gruntu (nośny, przepuszczalny). Problemy mogą wystąpić jeśli poziom wód gruntowych jest wysoki, a podłoże nieprzepuszczalne (gliny, piaski gliniaste, gliny piaszczyste) i dom ma być wybudowany na przykład poniżej poziomu terenu. Podobnie ma się sprawa z gruntem tzw. „nienośnym”. Może to być torf, teren namułowy czy niezagęszczony nasypami. W takich przypadkach konieczne jest stosowanie dodatkowych izolacji przeciwwilgociowych i nakład prac oraz kosztów wzrasta. Czasami dopuszcza się wymianę gruntu. Zastępnikiem jest wówczas różnoziarnisty piasek. Fundament wykonywany w sposób tradycyjny jest w Polsce bardzo powszechny. Powodem, dla którego wybiera się ten rodzaj posadowienia domu jest zwykle fakt, że wiele prac można wykonać samodzielnie i w ten sposób oszczędza się środki finansowe. Fundament może budować nawet niewyspecjalizowana w tej dziedzinie ekipa budowlana. Ten powód jest znaczący podczas podejmowania przez inwestora decyzji czy wznosić dom na tradycyjnym fundamencie, na ławie i ścianie fundamentowej bądź płycie. Różnice technologiczne na etapach powstawania fundamentu, płyty i ławy są znaczne. Wspólne jest tylko to, że w każdym przypadku należy zadbać o ciągłe ułożenie izolacji – przeciwwilgociowej i termicznej. Wykonanie ław i ścian wymaga czasami zastosowania specjalnych rozwiązań technologicznych, bądź użycia zupełnie odmiennych materiałów, od tych, jakie stosujemy podczas budowy fundamentu tradycyjnego.

Prace przy fundamencie, źródło: Pixabay

Fundamentalna rola fundamentu

Fundament nazywany jest elementem konstrukcyjnym, ponieważ przekazuje na podłoże gruntowe cały ciężar budowli. Istotnym zjawiskiem jest fakt, że pod wpływem przekazywanych obciążeń może dochodzić do odkształceń gruntu, a to wpływa na tzw. „osiadanie budowli”. Dobry dobór podstawy, na której ma powstać nasz dom związany jest z tym, że budynek ma być stateczny, minimalnie i równomiernie osiadać, ma mieć właściwą głębokość posadawiania i zabezpieczać dom przed wilgocią.

Fundamenty dzielimy na:

• bezpośrednie, przekazujące obciążenia na grunt (ławy fundamentowe, stopy fundamentowe, płyty fundamentowe, ruszty fundamentowe, skrzynie fundamentowe, bloki fundamentowe)
• głębokie, przekazujące obciążenia pośrednio (pale fundamentowe)

ze względu na sposób ich pracy wyróżniamy:

• pale normalne,
• pale zawieszone,
• pale stojące,
• studnie fundamentowe,
• kesony,
• ściany szczelinowe/barety,
• kolumny
• słupy.

Głębokość fundamentów

Żeby dobrze spełniał swoją rolę, fundament powinien być jednak odpowiednio zaprojektowany. Jego rodzaj i wielkość uzależnione są od ciężaru i konstrukcji domu oraz sposobu prowadzenia robót ziemnych. Nie bez znaczenia są także warunki wodno-gruntowe terenu. Warto więc zebrać informacje o notowaniach poziomu wody w rejonie planowanej budowy – na jakiej głębokości występuje, jakie są jej wahania w zależności od pory roku oraz jak zmieniał się jej stan w ostatnich latach. Nie zaszkodzi również sprawdzić, jakich rozmiarów fundamenty mają sąsiednie domy, jak są izolowane i czy nie pękają – wścibstwo w tym przypadku popłaca.

Głębokość fundamentu, źródło Pixabay

Materiały do budowy fundamentu

Materiały do budowy fundamentów muszą być nienasiąkliwe, wytrzymałe oraz odporne na działanie mrozu, substancji chemicznych i biologicznych. Obecnie większość fundamentów wykonuje się więc z betonu i żelbetu. Fundament tradycyjny jest zwykle wznoszony z bloczków betonowych na żelbetonowych ławach fundamentowych. Do zabezpieczenia stosuje się masy asfaltowe, na koniec stosuje się ocieplenie warstwą styropianu i całość zasypuje się piaskiem. Zwykły fundament wymaga zabezpieczeń przeciwwilgociowych, by wilgoć nie przedostała się z gruntu do wnętrza domu. Ważną czynnością jest więc wykonanie izolacji poziomej, która ma za zadanie oddzielenie ściany parteru od fundamentów. Co ciekawe nie trzeba obowiązkowo wykonywać izolacji pionowej. Tylko w przypadku niekorzystnych warunków wodno-gruntowych. Koszt wykonania fundamentu jest uzależniony od wielu czynników najczęściej są nimi: wielkość domu, stopień skomplikowania jego bryły oraz grunt, na którym ma zostać osadzony. Ważne, by materiały użyte do budowy były wytrzymałe. Zawsze, zanim rozpoczniesz budowę, możesz przeanalizować jakie fundamenty posiadają domy w okolicy i jak się sprawdzają. 

Ława fundamentowa to najczęściej stosowany fundament w budownictwie jednorodzinnym

Zbrojenie ławy fundamentowej, źródło Pixabay

Co to jest ława fundamentowa?

Najczęściej stosowanym w budownictwie jednorodzinnym, a zarazem najprostszym pod względem konstrukcyjnym fundamentem, jest ława fundamentowa (o przekroju poprzecznym prostokątnym lub trapezowym). Jest to część budynku znajdująca się między ścianą fundamentową a gruntem. Jej wymiary zależą od nośności gruntu oraz wielkości obciążenia przekazywanego przez obiekt. Na ławach buduje się ściany fundamentowe jedno-, dwu- lub trójwarstwowe.

W budynkach o konstrukcji szkieletowej, gdzie większość obciążeń przekazywanych jest przez słupy, a nie przez ściany, fundamenty buduje się w postaci stóp fundamentowych (betonowych lub żelbetowych) o przekroju prostokątnym bądź trapezowym. Wymiary i zbrojenie stóp zależą od obciążenia budynku i nośności gruntu. Przy dużych obciążeniach bardziej ekonomiczne są stopy żelbetowe, gdyż betonowe musiałyby mieć dużą wysokość. 

Ława fundamentowa jest podwaliną monolityczną. Jest w całości wylewana. Aby mogła powstać potrzebny jest beton i zbrojenie podłużne wykonywane ze stalowych prętów żebrowanych o średnicy 12 mm. Potrzeba też desek, płyt OSB, płyt MFP lub laminowaną sklejkę szalunkową, które stają się swoistą formą dla wylewanego betonu. W przypadku ławy fundamentowej wykonywanej w gliniastym gruncie można zrobić ją bezpośrednio w wykopie, bez tzw. szalunków. Potrzebna jest wówczas specjalna hydroizolacyjna folia. 

W budynkach gdzie większość obciążeń przekazywana jest przez słupy, stosuje się stopy fundamentowe

Ściany fundamentowe

Ściany fundamentowe wykonuje się ze specjalnych bloczków:

• betonowych,
• silikatowych,
• pustaków zasypowych
• i betonu komórkowego.

Jako spoiwa wykorzystuje się zaprawę cementową. Na styku ścian zewnętrznych obowiązkowo umiejscawia się specjalne bloczki izolacyjne, aby nie tworzyły się mostki termiczne. Ścianę zabezpiecza się izolacją przeciwwilgociową i termiczną. Poziomą izolację wykonuje się z papy lub folii hydroizolacyjnej, pionową zaś z mas asfaltowo-kauczukowych albo lepiku na zimno. Ocieplenie ściany fundamentowej musi być odporne na zawilgocenie, pojawienie się pleśni i odporne na gnicie. Najczęściej stosuje się twarde płyty styropianowe (polistyren ekstradowany lub keramzyt).

Ściana fundamentowa, źródło: Pixabay

A może płyta fundamentowa?

W przypadku gruntu o małej nośności możliwe jest wykonanie fundamentu w formie płyty fundamentowej. W tym przypadku dom postawiony jest na leżącej na powierzchni gruntu płycie żelbetowej. Zapewnia ona równomierne osiadanie całej budowli i rozkłada jej obciążenia na dużą powierzchnię. Gdy płyta jest posadowiona bezpośrednio na gruncie, rezygnuje się z wykonania wykopów. Aby zabezpieczyć budynek przed wysadzinami mrozowymi, konieczne jest jednak zastąpienie warstwy gruntu rodzimego zagęszczoną warstwą tłucznia lub żwiru.

Fundamenty od wewnątrz, źródło: Pixabay

Fundament a piwnice

Jeśli decydujemy się na wykonanie piwnic, lepiej zaprojektować je pod całym budynkiem, niż tylko pod jego częścią. W domu częściowo podpiwniczonym prowadzenie prac związanych z fundamentami jest bowiem o wiele bardziej skomplikowane (wymusza np. konieczność wykonania tzw. ław schodkowych). Częściowe podpiwniczanie grozi też nierównomiernym osiadaniem ścian. Dom podpiwniczony najczęściej posadawia się na ławach betonowych. Jeśli obciążenia są duże, a grunt słaby, trzeba jednak wykonać ławy żelbetowe, na których układa się izolację przeciwwilgociową lub przeciwwodną, połączoną (na „zakład”) z izolacją poziomą podłogi oraz pionową izolacją ścian piwnic.

Warto pamiętać, że fachowcy z reguły odradzają wznoszenie budynku podpiwniczonego przy wysokim poziomie wód gruntowych.

Fundament, źródło: Pinterest

Fundament jest podstawą każdego obiektu i jest najbardziej obciążoną częścią budowli. Podczas prac związanych z fundamentem łatwo popełnić błąd, dlatego powinny być wykonywane pod nadzorem kierownika budowy. W Polsce pomimo pojawiania się nowych rozwiązań technologicznych i materiałowych wciąż wznosi się fundamenty w tradycyjny sposób. Uwaga, jeśli jeszcze czegoś nie wiesz w temacie “FUNDAMENT”, to TUTAJ przeczytasz tekst pt. Wszystko, co powinieneś wiedzieć o fundamencie… Zachęcamy do lektury! A jeśli zastanawiasz się czy byłbyś w stanie samodzielnie, bez ekipy budowlanej wznieść fundament, to zapoznaj się z naszym poradnikiem pt. “Jak wykonać fundamenty tradycyjne?”