Jak umocować drewnianą pergolę

Pergolę zalicza się do tzw. „małej architektury ogrodowej”. W zadbanym ogrodzie jest jedną z charakterystycznych elementów. Zadaniem pergoli jest podtrzymywanie pnączy. Najbardziej popularnymi są pergole z drewna, ale w obecnych czasach coraz modniejsze stają się też pergole z metalu, żelbetonowe, murowane np. z cegły, a nawet hybrydy w postaci murowano-drewnianej. Drewnianą pergolę można z powodzeniem zrobić samodzielnie.

Światowa moda na pergole

Archeolodzy badający kulturę starożytnego Egiptu opisali konstrukcje w rodzaju pergoli, które wznoszone były kilka tys. lat p.n.e. Egipcjanie konstruowali je w swoich ogrodach, aby dawały im cień. Niektóre z konstrukcji były ściśle połączone z budynkami mieszkalnymi. Pergole są wyraźnie widoczne na odnalezionych w XVI w. malowidłach ściennych w Pompejach (miasto zniszczone przez wybuch wulkanu Wezuwiusz w I w.n.e). Ustawiano je w średniowiecznych i renesansowych ogrodach. W kolejnych epokach służyły zwykle jako małe altany, przedłużenie tarasu lub łącznik pomiędzy oddalonymi od siebie pawilonami. Nazywane były „tunelami zieleni”. Szczególnie popularne były w XVIII i XIX wieku w Anglii. Wraz z rozwojem przemysłowym na przełomie XIX i XX wieku pergole wykorzystywano jako obiekty o charakterze handlowym. Do najsłynniejszych pergoli na świecie należy ogromna pergola Hill Garden w Londynie.

Pergola odpowiednio wytrzymała

Pergola może być jedynie rodzaje bramki wiodącej do jednej ze stref ogrodu lub konstrukcją o dużej długości, która po porośnięciu zielenią utworzy tunel. Niewątpliwym jest to, że konstrukcja pergoli musi wspierać się na podwójnym szeregu słupów i opartej na nich, zwykle ażurowej konstrukcji zadaszenia.

To, czy pergola będzie delikatna, czy masywna zależy od gatunku pnących się po niej roślin, a także od sposobu, w jaki ją zbudujemy. Przykładowo wszelkie odmiany klematisów są lekkie, ale dorosła glicynia ma bardzo dużą wagę. Inaczej skonstruować należy pergolę pod wieloletnie winogrona, a inaczej pod roślinność jedno bądź kilkuletnią. Przed zakupem elementów, z których zamierzamy wykonać pergolę należy z rozmysłem ją zaprojektować. Pamiętaj więc o obciążeniach pionowych wynikających z ciężaru samej konstrukcji oraz roślin, które będą się na niej rozrastać. Trzeba wziąć pod uwagę, że ciężar ten wzrasta po deszczu, czy zimą!

Dla stabilności całej konstrukcji ważne jest prawidłowe osadzenie pergoli w ziemi, gdyż na poziome części pergoli nieustannie działa siła wiatru. Warto także rozważyć usytuowanie konstrukcji względem stron świata. O stabilności pergoli decydować będą pionowe słupy podtrzymujące poziome elementy budowli. Elementy te mogą być wykonane z różnych materiałów (okrąglaki, krawędziaki, murowane z kamienia lub cegły,  metalowych rur, spawane z tzw. kątowników) ale dobrze, by były odpowiednio posadowione w ziemi np. dzięki osadzeniu w betonowych słupach fundamentowych.

Niezależnie od decyzji dotyczącej przekroju zastosowanych elementów konstrukcyjnych i sposobu ich łączenia, o trwałości pergoli w dużej mierze decyduje sposób jej osadzenia w gruncie.

Od czego zacząć?

Musisz wyznaczyć miejsce gdzie zatopione będą słupy, bądź gdzie osadzisz kotwy. Zwykle altana składa się z 6 słupów, po 3 w każdym rzędzie. Podpory muszą być równoległe, aby dobrze zamontować na nich krokiew. Ważne jest poprawne zwymiarowanie pergoli. Najczęściej pergola ma od 250 do 300 cm. wysokości. Wyższe pergole nie będą już tak stabilnie i odporne na wiatr. Odległość od słupów w jednym rzędzie uzależniona jest zwykle od wysokości pergoli i wynosi od ok. 170 do 250 cm. Jeżeli odległości są spore, to należy zamontować dodatkowe wzmocnienia z elementów poprzecznych. Zaleca się, aby słupy pionowe miały nie mniej niż 9×9 cm.

Osadzenie w gruncie
Jest oczywiste, że wilgoć zawarta w ziemi oddziałuje destrukcyjnie na drewno. Nie należy zatem po prostu zakopać podpór pergoli w ziemi, choć jest to najprostsze. Jednak nawet jeśli powleczemy je materiałem bitumicznym lub owiniemy papą, nie będzie to szczególnie trwałe rozwiązanie. Argumenty te sprawiają, że przedłużymy trwałość swojej pergoli dzięki specjalnemu osadzeniu elementów konstrukcyjnych w ziemi.

Końce podpór można osadzić w betonie, wylewając z niego słupki wystające na kilka centymetrów ponad powierzchnię terenu.Można też, i jest to mniej pracochłonne i szybsze, osadzić je w tzw. obsadach, nazywanych też kotwami, produkowanych ze stali nierdzewnej. Mogą mieć one kształt obejm lub gniazd. Osadza się je, wbijając w grunt – jeśli zakończone są stożkowo, lub przykręca np. do powierzchni tarasu czy innego twardego podłoża.

Trwałość

Pamiętaj, że budując drewnianą pergole powinieneś zadbać, by drewno było odpowiednio zakonserwowane. Lepiej działa konserwacja ciśnieniowa, gdyż sięga głębiej struktury drewna. Każdy element metalowy wykorzystany przez Ciebie do budowy powinien być wykonany z nierdzewiejących stopów lub ocynkowany.

Wykonanie

Obsadę zakończoną szpikulcem oraz osadzoną na pręcie należy tak wbić w ziemię, aby gniazdo dotknęło jej powierzchni. Należy wykonywać to przez deskę, aby nie uszkodzić metalu.
Końce podpór po wstawieniu w gniazda i spionowaniu konstrukcji trzeba ustabilizować drewnianymi klinami, wkładanymi na wcisk. Wszystkie obsady mają po bokach otwory, przeznaczone do trwałego przymocowania podpór – oczywiście za pomocą nierdzewnych gwoździ lub długich wkrętów.
Najczęściej dno gniazda umożliwia odprowadzenie wody opadowej, która dostanie się do środka. Warto jednak także i w tym przypadku zaimpregnować końce drewnianych elementów przed działaniem wody.
Wszystkie obsady, a musi być ich tyle, ile podpór ma pergola, należy tak umocować, aby miały tę samą wysokość. W przeciwnym razie drewniana konstrukcja nie będzie wystarczająco stabilna, a podczas wiatru może mieć tendencję do wywracania się. Ogrodową pergolę można zrobić samodzielnie, co nie jest trudne. Można też kupić komplet drewnianych elementów do montażu, wystarczy wówczas złożyć konstrukcję. W każdej sytuacji trzeba jednak zadbać o to, by osadzenie pergoli w gruncie gwarantowało jej stabilność i trwałość.

Łatwym sposobem osadzenia pergoli, pozwalającym jednocześnie zmniejszyć destrukcyjne działanie wilgoci na drewno, jest umocowanie jej w stalowych kotwach.

W handlu dostępnych jest kilka rodzajów obsad, przeznaczonych do wbicia w grunt oraz do przykręcenia do twardego, stabilnego podłoża.

W niektórych przypadkach, szczególnie jeżeli nasza pergola jest bardzo masywna, zaleca się posadowienie jej na punktowym fundamencie betonowym. Przy lżejszych konstrukcjach punkty powinny mieć  40-60 cm głębokości, a przy masywniejszych nawet od 80 do 100 cm. Słupy są wówczas mocowane do fundamentu poprzez wykorzystanie stalowej obejmy i śrub lub specjalnych kotew. Należy pamiętać, że średnica kotew musi być większa od średnicy słupa. Zwykle o 1 cm. Tylko lekkie konstrukcje mogą być posadowione  poprzez kotwy umieszczane bezpośrednio w podłożu lub wzmocnione tzw. suchym betonem.

Jeszcze raz – pergola krok po kroku:

• wybierz odpowiednie miejsce, zaprojektuj i przygotuj materiały
• za pomocą kołków i sznurka możesz wyznaczyć miejsce na budowę
• jeżeli trzeba- zaimpregnuj materiały
• przygotuj miejsce pod słupy
• przymocuj kotwy do słupów
• zamontuj belki poziome łączące słupy w danym rzędzie/ zaleca się łączenie „na wpust”
• zamontuj elementy poprzeczne, które łączą dwa rzędy słupów/ powinny być montowane w równych odległościach/ rozstaw zależy od rodzaju konstrukcji od 15 do 30 cm a w przypadku szerszego rozstawu nawet do 60 cm!
• można dodatkowo wzmocnić konstrukcję dzięki tzw. odciągom – listwom ukośnie zamontowanym pomiędzy górną częścią słupa a belką poziomą
• u podstawy konstrukcji posadź pnącza/ ułóż ozdobne pojemniki, skrzynie z roślinnością.

Pergole oraz inne rodzaje małej drewnianej architektury urozmaicają przestrzeń naszej działki i uatrakcyjniają jej wygląd. Dzieje się tak dzięki roślinności porastającej pergolę. Porośnięte przez różnorodną roślinnością dają cień i pozwalają odizolować część ogrodową przestrzeni. Aby pergola służyła nam długo pamiętać trzeba o corocznym jej przeglądzie i podejmowaniu ewentualnych prac konserwacyjnych lub zabezpieczających.

źródło grafik:pixabay