Jak zaprojektować jasne poddasze?

Gotowe projekty domów z poddaszami użytkowymi raczej nie mają takich problemów. Architekci projektują poddasze mieszkalne tak, aby było jasne i jak najbardziej funkcjonalne. Wykonanie takiego projektu rządzi się swoimi prawami. Ten artykuł kierujemy raczej do osób, które zdecydowały się o adaptacji poddasza na oddzielne, mieszkalne piętro w swoim domu. Kiedy poddasze nie jest użytkowe, a zależy nam na wydzieleniu w nim pokoi, łazienki, toalety, czy kuchni warto wiedzieć jak zaprojektować poddasze, aby było jasne. Spędzanie czasu w ciasnych i ciemnych pomieszczeniach nie wpływa dobrze na nasza psychikę i komfort życia! Oto kilka podpowiedzi na co zwrócić uwagę, aby zaprojektować jasne poddasze!

Pomieszczenie na poddaszu, źródło: Pixabay

Problem ze skosami

Najtrudniejsze w projekcie poddasza jest zagospodarowanie skosów. Trzeba będzie przyjąć, że nasza wizja poddasza niekoniecznie się spełni, gdyż przestrzeń ze skosami narzuca nam sporo ograniczeń. Projekt mieszkania zaaranżowanego pod skośnym dachem ze ściankami kolankowymi jest dużo trudniejszy niż standardowy projekt mieszkania na dolnej kondygnacji. Z perspektywy projektowej ważny jest kąt nachylenia dachu, umiejscowienie komina oraz przebieg i rozmieszczenie wszelkich instalacji.

Pokój pod skośnym dachem, źródło: Pixabay

Ścianka kolankowa

Jest to ściana konstrukcyjna na tzw. wieńcu stropowym ostatniej kondygnacji budynku. To na niej spoczywa cały ciężar konstrukcji więźby. Dla projektującego jasne poddasze ważny jest kąt nachylenia dachu i wysokość ścianki kolankowej. Większe możliwości na funkcjonalną aranżację poddasza mają domy, w których ścianka kolankowa jest wysoka. Minimalna wysokość, to 80 cm. Za optymalną uważa się 110 cm. W przypadku domów, w których dach jest dwuspadowy i nie ma ścianek kolankowych, to wewnątrz buduje się tzw. przedścianki. Przedścianki mają za zadanie ograniczyć trudno dostępna i właściwie bezużyteczną przestrzeń poddasza. Przedścianki mogą mieć bardzo różną wysokość, w zależności od preferencji inwestora. Należy pamiętać, że im dalej widoczny jest skos dachu, tym bardziej jest on niedoświetlony i ciemny, a to wpływa na ogólną percepcję światła w pomieszczeniu.

Jasna przestrzeń na poddaszu, źródło:Pixabay

Okna na poddaszu

Okna na poddaszu tylko wówczas będą spełniać swoją rolę: doświetlać wnętrze, jeśli zaplanujemy ich rozmieszczenie z rozmysłem. Znaczenie ma nie tylko ilość okien, ale także ich wielkość i montaż na konkretnej wysokości. Przepisy mówią wyraźnie, że powierzchnia szyb powinna mieć równowartość ⅛ powierzchni podłogi (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakie powinny spełniać budynki i ich usytuowanie, rozdział 2, paragraf 57, punkt 2.). Dlatego im większa powierzchnia poddasza, tym większa powierzchnia okien! Każdy architekt projektujący poddasza musi mieć na uwadze tę regułę. Coraz więcej osób decyduje się zamontować obok siebie kilka mniejszych okien dachowych, co pozwala na wpadanie większej ilości światła do pomieszczenia niż w przypadku montażu jednego okna o takiej samej powierzchni szyby! Producenci w takich przypadkach polecają:

• montaż okna dachowego z elementem doświetlającym
• montaż okien w zestawach

W tym pierwszym przypadku chodzi o okna dachowe z dodatkowa przestrzenią w ścianie kolankowej. Montuje się dodatkowy element okienny w ścianie kolankowej pod oknem w połaci dachowej. Przeszklenie sięgające podłogi daje niesamowite efekty doświetlenia i widoczności z pomieszczenia zlokalizowanego na poddaszu.

W tym drugim przypadku łącząc kilka okien dachowych obok siebie (najpopularniejszym rozwiązaniem jest montaż dwóch okien) powiększamy dom optycznie i wpuszczamy do pomieszczenia dwa razy więcej światła! Okna można łączyć w pionie, poziomie oraz w tzw. poczwórnym rozwiązaniu.

Rodzaje okien dachowych na poddaszu

Na poddaszu spotkać można następujące typy okien:

• połaciowe (tzw. dachowe) montowane w połaci dachu (może być zwykłe lub połaciowe-balkonowe),
• okna pionowe (szczytowe, np.okno w lukarnie).

Okna połaciowe otwierają się zwykle przez obrót skrzydła wokół osi poziomej ulokowanej na środku skrzydła. Zaletą takiego okna jest to, że daje ono doskonałe oświetlenie, dzięki czemu poleca się montaż takich okien w pomieszczeniach typu: sypialnia, biuro, pokój dziecka. Okna te można montować w różnych konfiguracjach łącznych, o czym pisaliśmy powyżej. Zaś okna szczytowe montuje się w pionowych częściach poddasza (jeśli takie istnieją): w ścianach pionowych, giblach/lukarnach. Polecamy artykuł pt. “O oknach dachowych w pytaniach i odpowiedziach”.

Pomieszczenie na poddaszu, źródło: Pixabay

Orientacja okien względem stron świata

Nie tylko wielkość i ilość okien jest ważna, aby zaprojektować jasne poddasze, ale także orientacja okien ze względu na ich umiejscowienie względem stron świata. Okna wychodzące na południowy zachód uważane są za najkorzystniejsze. Wpada przez nie najwięcej słońca przez długą część dnia. Podaje się, że sypialnie mogą być ulokowane od strony wschodniej, gdyż nie potrzebują one zbyt wiele światła, a to, które wpada rano korzystnie wpływa na człowieka, który właśnie rozpoczyna dzień! Kolejnym pomieszczeniem, które powinno być umiejscowione od strony wschodniej lub północnej to kuchnia. Gdyby do kuchni wpadało dużo światła i ciepła, to człowiek nie czułby się w niej komfortowo!

Projekt domu, źródło: Pixabay

Od czego zacząć projekt?

Po pierwsze:

Z pewnością najważniejsze są pomiary poddasza. Należy dokładnie zmierzyć wysokości, szerokości i głębokości. Z praktycznego punktu widzenia na wstępny rysunek z naszymi wymiarami trzeba nanieść obszar, w którym wysokość do sufitu wynosi min. 190 cm (norma PN ISO 9836). Taka wysokość w pomieszczeniach będzie komfortowa i praktyczna. W przypadku strychu, na którym zamontować trzeba będzie przedścianki, należy również uwzględnić wszystkie odległości, by łatwiej było nam zaaranżować później pomieszczenia i zastanowić się nad tym, jak rozprasza się w nim wpadające do środka światło.

Praktycy mają na tym etapie trzy konkretne rady:

• przestrzeń poddasza powinna być dobrze doświetlona z wykorzystaniem światła dziennego
• na ile się da - z technicznego i funkcjonalnego punktu widzenia - zostawić w tej przestrzeni strefę otwartą
• w skosach zaaranżować zabudowę lub zaplanować meble do przechowywania

Po drugie:

Po zmierzeniu i określeniu najwyższych części na poddaszu powinniśmy dokonać podziału pomieszczeń i zastanowić się czy w którymś z nich nie należy zamontować dodatkowego okna dachowego lub zlecić wykonanie lukarny. Jeśli do istniejącego dachu chcemy dobudować lukarny/gible i w nich zamontować okna doświetlające pomieszczenia, to należy pamiętać, że wymaga to uzyskania pozwolenia na budowę. Okna dachowe umieszczone są pod mniejszym kątem w stosunku do podłogi, co sprawia, że przez okno wpada więcej światła. Podaje się, że dobrze zamontowane i dobrane do pomieszczenia okna dachowe dają nawet o 50 % więcej światła niż okna w lukarnach czy okna w ścianach pionowych. 

Okno na poddaszu, źródło: Pixabay

Czego unikać, aby osiągnąć efekt jasnego poddasza?

Jakie są rady projektantów i praktyków?

• Zabuduj skosy.
• Wyeksponuj urodę jętek, słupów i mieczy (jeśli elementy pozostają widoczne, po zabudowaniu ścian). Skontrastuj widoczne elementy konstrukcyjne z możliwie jak najjaśniejszymi połaciami zabudowy.
• Nie zagracaj optycznie pomieszczeń i jeśli masz możliwość wykonania zabudowy skosów, to ogranicz liczbę mebli! Większa i uporządkowana przestrzeń, to  percepcyjnie jaśniejsza przestrzeń.

Podsumowując: zamawiając okna do swojego poddasza weź pod uwagę kąt nachylenia dachu, ponieważ w pomieszczeniach pod dachem o małym kącie nachylenia lepsze będzie zamontowanie wyższych okien, a w pomieszczeniach pod stromymi dachami okna niższe. Okna połaciowe warto montować jak najwyżej (biorąc pod uwagę również możliwość ich wygodnego otwierania dla domowników). Dlaczego? Ponieważ takie okno daje najwięcej światła. Każdy metr kwadratowy przeszklenia naświetla od 8 do 10 m2 podłogi. Warto o tym pamiętać, aby pokoje na strychu były dobrze doświetlone i funkcjonalne w użytkowaniu! Wszystkim mieszkającym na poddaszu potrzeba warunków komfortowych nie tylko ze względu na gabaryty pomieszczeń, czy skosy w nich, ale przede wszystkim ze względu na ilość wpadającego do środka światła! Polecamy przeczytać artykuł o tym, jak wybierać okna dachowe.