Pomieszczenia dla pracowników na budowie

Przed rozpoczęciem prac na budowie wymagane jest stworzenie planu BIOZ oraz zabezpieczenie terenu w sposób minimalizujący ryzyko urazu wśród pracowników. Nie jest to jedyny obowiązek pracodawcy. Musi on również zapewnić zatrudnionym dostęp do urządzeń sanitarnych (toalety, prysznice), miejsce do przechowywania swoich rzeczy oraz zorganizować jadalnię i palarnię. Każde z tych pomieszczeń musi spełniać określone prawem warunki, które warto znać.

Warunki higieniczno-sanitarne na budowie

Na budowie obowiązują pracodawcę bardzo szczegółowe przepisy w zakresie BHP. O warunkach higieniczno-sanitarnych mówi przepis 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn.zm.)

Jakie pomieszczenia pracodawca musi zapewnić pracownikom?

• szatnie,
• umywalnie,
• pomieszczenie z natryskami,
• toalety,
• miejsce do spożywania posiłków,
• miejsce do wypoczynku,
• miejsce do ogrzania się,
• pomieszczenie do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego
• pomieszczenie do przechowywania środków ochrony indywidualnej.

Wielkość i rodzaj pomieszczeń higieniczno-sanitarnych jest uzależniony od liczby zatrudnionych pracowników, rodzajów wykonywanych przez nich prac czy warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. Szczegółowy zapis dot. tych pomieszczeń znaleźć można w załączniku nr 3 do r.b.h.p. oraz w paragrafie 111 ust. 1-2 tegoż rozporządzenia. W aktach prawnych można odnaleźć szczegółowe wytyczne odnośnie ilości tych pomieszczeń, ich powierzchni czy wyposażenia (np. ilość umywalek, czy toalet).

Co mówią przepisy?

Pracodawca musi zapewnić pracownikom higieniczne warunki do umycia się, skorzystania z toalety, zjedzenia posiłku i przebrania się. Tam, gdzie zatrudnieni są niepełnosprawni, wszystkie te miejsca powinny być dostosowane do ich potrzeb. Szczegółowe regulacje zawiera załącznik nr 3 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003, nr 169, poz. 1650, z późn. zm.).

Szatnie

Przy pracach mogących zabrudzić ubranie pracodawca musi zorganizować pracownikom szatnię na odzież roboczą. Fot. Freeimages.com

Szatnie powinno urządzać się w pomieszczeniach osobnych, najlepiej gwarantujących dostęp światła dziennego oraz dobrą wentylację powietrza (czterokrotną wymianę powietrza na godzinę, niekiedy może być konieczne zamontowanie wentylacji mechanicznej). Obowiązkiem pracodawcy jest również zapewnienie pracownikom miejsc do siedzenia (w ilości przynajmniej 50% osób zatrudnionych na najliczniejszej zmianie). Szatnie mogą być dzielone na poszczególne obszary, przeznaczone do przechowywanie odzieży własnej, roboczej lub ochronnej. Co do zasady nie powinno się tych części łączyć, ale w praktyce jest to możliwe (np. przy pracach nie zanieczyszczających odzieży roboczej). Natomiast jeżeli pracownicy pracują w warunkach mogących spowodować zamoknięcie lub zabrudzenie ubrania, pracodawca powinien również przygotować miejsce, gdzie będzie można je wysuszyć, odkazić lub odpylić.

Szatnie, źródło: Pixabay

Każdy pracownik musi mieć dostęp do własnej szafki lub wieszaka oraz zapewnioną odpowiednią przestrzeń (0,3 m2 podłogi). Szatnie odzieży ochronnej i roboczej powinny łączyć się z natryskami (lub umywalnią), a także z szatniami odzieży własnej, umożliwiając umycie się i przebranie bez wychodzenia np. na zewnątrz budynku. Przy pracach z substancjami trującymi lub promieniotwórczymi oraz tych, które powodują mocne zabrudzenie odzieży pracodawca ma obowiązek zorganizowania tzw. szatni przepustowych. Ich specyfika polega na rozkładzie pomieszczeń – z szatni odzieży roboczej przejście do szatni odzieży własnej jest możliwe tylko przez prysznice, co zabezpiecza codzienne ubrania przed skażeniem lub zniszczeniem.

Umywalnie, prysznice, toalety

Ilość umywalek regulują przepisy prawa. Fot. Freeimages.com

Oprócz szatni, każdy pracownik ma mieć również zapewniony dostęp do umywalek z ciepłą i zimną wodą. Szczegółowe informacje dotyczące ilości umywalek, którą powinni mieć do dyspozycji zatrudnieni określają przepisy z §19 i 20 załącznika nr 3 do cytowanego Rozporządzenia. Pracodawca ma również obowiązek udostępnić prysznice, jeżeli na budowie wykonuje się prace mogące powodować zabrudzenie ciała. Minimum to 1 kabina przypadająca na 8 pracowników (a w przypadku prac m.in. z substancjami toksycznymi lub promieniotwórczymi – jedna na pięciu pracowników). Pomieszczenia umywalni muszą być dobrze wentylowane, pracownicy powinni mieć dostęp do wody ciepłej i zimnej, a także toaletę w bezpośrednim sąsiedztwie prysznica. Dopuszcza się zarówno zorganizowanie ich zarówno w formie osobnych kabin, jak również jednego pomieszczenia z wieloma prysznicami.

Toalety na budowie, źródło:Pixabay

Toalety na budowie

Każdy pracownik powinien mieć również nieograniczony dostęp do toalety. Pomieszczenia toalet muszą być wyposażone w umywalki i urządzone na każdym piętrze budynku w którym pracują zatrudnieni (dopuszcza się wyjątki). Zgodnie z przepisami, pracownik nie powinien mieć dalej do toalety niż 75 m. Na budowach, gdzie pracuje się na otwartej przestrzeni dopuszczono nieco większą odległość – 125 m od stanowiska pracy. Jeżeli toalety znajdują się w budynkach, wówczas muszą spełniać wymagania sanitarne, takie jak m.in. dostępność bieżącej wody do spłukiwania muszli i odprowadzanie ścieków do kanalizacji. W sytuacji, gdy prace odbywają się na otwartym terenie, wymogi te nie muszą być spełnione, stąd też na budowach często można spotkać popularne Toi-Toie. Prawo reguluje również ilość toalet, w zależności od liczby zatrudnionych (1 toaleta + 1 pisuar na 30 mężczyzn i 1 toaleta na 20 kobiet pracujących na tej samej zmianie).

Szatnie na budowie, źródło: Pixabay

Jadalnie i palarnie

Palarnia musi mieć odpowiednią powierzchnię i być wyposażona w popielniczki. Fot. Freeimages.com

Obowiązek zorganizowania odrębnych pomieszczeń jadalni dotyczy firm, które zatrudniają przynajmniej 20 pracowników na jednej zmianie lub pracownicy mają kontakt ze szkodliwymi substancjami chemicznymi. Co jeszcze powinno się wiedzieć o tych miejscach?

• Jeżeli liczba zatrudnionych jest mniejsza, jadalnię można połączyć z szatniami.
• Zgodnie z prawem każdy pracownik ma mieć zapewnione siedzące miejsce przy stole.
• Jadalnia może być miejscem do przygotowania własnych posiłków przez pracownika (wówczas należy zapewnić mu również umywalnie, suszarki do rąk, szafki oraz urządzenia do podgrzewania posiłków).
• W przypadku jadalni w których wydaje się gotowe dania, pracodawca musi zorganizować również zaplecze sanitarno – higieniczne dla osób z obsługi (m.in. węzeł sanitarny i szatnię). W pomieszczeniu do spożywania posiłków obowiązuje zakaz palenia.
• Wprowadzając zakaz palenia na terenie budowy, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom miejsce, gdzie zakaz ten nie będzie obowiązywał. Palarnie również podlegają regulacjom prawnym i muszą spełniać odpowiednie normy.
• Przede wszystkim pomieszczenie nie może być mniejsze niż 4m2, musi być dobrze wentylowane (przynajmniej 10-krotna wymiana powietrza na godzinę) oraz wyposażone w popielniczki.

Pralnia na budowie, źródło: Pixabay

Inne pomieszczenia

W przypadku pracy z materiałami mogącymi skazić odzież, pracodawca ma obowiązek zorganizować specjalne miejsca do jej prania, osuszania i odkażania. Pracownicy powinni mieć dostęp do pralki i suszarni, a w przypadku gdy odzież mogła zostać skażona substancjami toksycznymi – również do urządzeń mogących neutralizować takie skażenie. Na budowach równie istotnym pomieszczeniem, do którego powinni mieć dostęp pracownicy (zwłaszcza w zimie i okresach przejściowych) są pomieszczenia do ogrzewania się. Minimalna powierzchnia takiego miejsca to 8m2. Powinno być ono wyposażone w urządzenie umożliwiające podgrzanie posiłku, a temperatura we wnętrzu nie powinna spadać poniżej 16ºC.

Inne, ważne zapisy rozporządzenia o BHP

Zapisy w rozporządzeniu dokładnie określają, że jeśli zgodzi się inwestor i podpisze się stosowaną umowę, to pracownicy mogą korzystać z istniejących na terenie budowy pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych. Pomieszczenia do wypoczynku nie są obowiązkowe. Ich zasadność i wymagania z nimi związane dookreśla artykuł 37 ust.1r.b.p.b. Pomieszczenia do wypoczynku powinny być organizowane, gdy wymaga tego bezpieczeństwo lub ochrona zdrowia osób wykonujących określone prace budowlane, albo rodzaj wykonywanej pracy. Tylko w takich przypadkach trzeba będzie zorganizować pomieszczenia do odpoczynku lub pomieszczenia mieszkalne będące pomieszczeniami socjalnymi. W takich pomieszczeniach powinny się znajdować: łóżko, szafki kuchenne, stoły i krzesła z oparciami- w liczbie stosownej do liczby osób korzystających z mieszkania. W jadalniach zaś można stosować ławy trwale przytwierdzone do podłoża.

Pomieszczenia pracownicze, źródło: Pixabay

Nie tylko bezpieczeństwo jest ważne podczas prac budowlanych, ale także zaplecze dla pracowników. Pracownicy powinni mieć zapewnione właściwe warunki sanitarne i higieniczne. Jeśli nie można zawrzeć umowy z inwestorem na wykorzystywanie istniejących pomieszczeń, to warto rozważyć gotowe konstrukcje przenośne dostosowane na potrzeby budowy. Czasami inwestor nie jest w stanie zapewnić wszystkich pomieszczeń, zgodnie z zaleceniami rozporządzenia. Dlatego niektórzy inwestorzy korzystają z infrastruktury firm oferujących różnego rodzaju kontenery o przeznaczeniu technicznym, mieszkalnym, biurowym, sanitarnym. Pracodawca jest zobowiązany do respektowania szeregu zasad wynikających z zapisów prawa. Jeśli jakaś kwestia nie zostałA uregulowana przez rozporządzenie, to na budowie stosuje się odpowiednie zapisy związane bezpośrednio z rozporządzeniem o BHP.