Praca na wysokości – co powinieneś o niej wiedzieć?

Praca na wysokości zaliczana jest do prac niebezpiecznych i wymaga od pracowników dobrej kondycji zdrowotnej oraz używania dodatkowych zabezpieczeń. Chcąc podjąć obowiązki, trzeba wcześniej przejść odpowiednie badania lekarskie, a także nauczyć się prawidłowego stosowania środków ochrony przed upadkiem. Co należy wiedzieć o pracy na wysokościach? Co należy do obowiązków pracodawcy i pracownika, którzy zajmują się niebezpieczną profesją?

Co rozumie się pod pojęciem praca na wysokości?

Mycie okien na wysokości, Fot: Pexels. com

Nie każda praca, która w potocznym tego słowa rozumieniu odbywa się „na wysokości” będzie taką w rozumieniu prawa. Tylko ta odpowiadająca prawnej definicji niesie ze sobą konsekwencje w postaci konieczności stosowania dodatkowego zabezpieczenia lub spełniania określonych wymogów zdrowotnych.

Definicję pracy na wysokości można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 1997, nr 129, poz. 844). Pod pojęciem tym rozumie się wszystkie prace, które wykonywane są przynajmniej 1 m ponad powierzchnią gruntu (podłogą, ziemią, itp.). Rozporządzenie jednak przewiduje dwa wyjątki od tej reguły (§105.2): gdy platforma znajdująca się nad ziemią, na której stoi pracownik, jest osłonięta z boków ścianami o wysokości min. 1,5m (lub ścianami z oknami szklonymi) lub gdy ma inne zabezpieczenia stałe, zapobiegające spadnięciu. We wszystkich innych sytuacjach praca powyżej 1m nad powierzchnią ziemi jest traktowana jak praca na wysokościach, a to wiąże się z określonymi obowiązkami zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy.

Stosowane zabezpieczenia

Sprzęt ochronny musi mieć certyfikaty, potwierdzające spełnienie norm, Fot. Freeimages.com

Wykonywanie prac na wysokości niesie ze sobą duże ryzyko, dlatego też wymaga stosowania dodatkowych zabezpieczeń. Wszędzie, gdzie jest to możliwe, powinno się stosować zabezpieczenia zbiorowe – funkcjonujące w każdej sytuacji, zabezpieczające wszystkie osoby pracujące na budowie i nie wymagające od pracownika dodatkowych działań (przypinania się, wypinania itp.).

Bezpieczeństwo pracowników mają zwiększać m.in. balustrady i krawężniki chroniące przed upadkiem z wysokości. Balustrada powinna mieć min. 1,1m wysokości i zabezpieczoną przestrzeń między podłożem, a poręczą (tak, aby nie dało się przez nią wypaść). Krawężnik musi mieć przynajmniej 15 cm wysokości. Jeżeli nie jest możliwe zastosowanie tego typu rozwiązań, konieczne są inne zabezpieczenia, dostosowane do rodzaju wykonywanej pracy.

Praca na dźwigu, Fot: Pexels.com

Najpopularniejsze z nich to siatki ochronne (mocowane na kilka sposobów), których zadaniem jest zamortyzowanie upadku (siatki poziome) lub zabezpieczenie krawędzi (siatki pionowe). Mocowane są one zazwyczaj do elementów konstrukcyjnych lub do specjalnych konstrukcji wsporczych. Większość z nich jest na tyle wytrzymała, że bez problemu utrzymuje człowieka spadającego z kilku metrów. Mocując siatkę trzeba zwrócić uwagę na miejsce jej zaczepienia (zwłaszcza przy siatkach poziomych) – muszą być one na tyle wysoko zamontowane, żeby siatka po rozciągnięciu nie dotykała ziemi (wówczas nie zamortyzuje upadku człowieka).

Rodzaje siatek zabezpieczających:

• typ S – używana w poziomie, posiada linkę krawędziową,
• typ V – używana w pionie, posiada linkę krawędziową,
• typ T – używana w poziomie, mocowana do rusztowania,
• typ U – używana w pionie, mocowana do rusztowania.

Jeżeli na budowie nie da się zainstalować siatek i balustrad, każdy pracownik pracujący na wysokości powinien stosować odpowiednie środki ochrony indywidualnej. Zaliczane do nich są uprzęże (wraz ze specjalnymi systemami amortyzującymi), miejsca do kotwienia lin (stałe lub tymczasowe) oraz hełmy ochronne. Sprzęt ochronny musi spełniać określone normy wytrzymałości (posiadać certyfikaty potwierdzające zgodność z Polską Normą) oraz być w pełni sprawny (co każdorazowo należy kontrolować przed użyciem). Każdy pracownik przed podjęciem obowiązków powinien zostać przeszkolony w zakresie poprawnego stosowania tego typu zabezpieczeń.

Zobaczcie, jakie są podstawowe umiejętności osoby, która pracuje na wysokościach:

Uprzęże czyli szelki bezpieczeństwa składają się z taśm oraz klamer, powinny być oznaczone normą PN-EN-361. Mają one dwa punkty służące do przypięcia do systemu amortyzującego.

Podsystemy łącząco-amortyzujące to np. zatrzaśniki, linki bezpieczeństwa, amortyzatory czy liny z urządzeniami samozaciskowymi i urządzenia samohamowne.

Punkty zakotwienia służą do zamocowania systemów łącząco-amortyzujących, zapewniając amortyzację na miejscu pracy. Dzielą się one na klasy A do E, które określają sposób kotwienia.

Kiedy musimy założyć kask ochronny:

• prace budowlane,
• wznoszenie i demontaż szalowania,
• rozbiórki obiektów,
• prace instalacyjne i montażowe,
• prace na mostach, masztach wieżach itd.

Kiedy musimy założyć uprzęże i inne środki ochrony indywidualnej:

• praca polegająca na montażu elementów prefabrykowanych,
• praca w kanałach ściekowych,
• praca w kabinach wysokich dźwigów,
• praca na masztach, wieżach itd.

Pracodawca odpowiada za instruktaż i zapewnienie nadzoru

Przed rozpoczęciem wykonywania prac na wysokości, każdy pracownik musi przejść odpowiedni instruktaż, który będzie obejmował imienny przydział do pracy, kolejność wykonywania zadań oraz wymagania BHP przy poszczególnych zadaniach.

Wymagany jest również stały, bezpośredni nadzór przez lidera, brygadzistę, kierownika lub inną osobę posiadającą uprawnienia do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych. Uwaga – jeśli osoba sprawująca nadzór oddali się, należy przerwać wszelkie prace.

Wymogi zdrowotne i obowiązkowe badania przy pracach na wysokościach

Żeby pracować na wysokości trzeba przejść szczegółowe badania lekarskie, Fot. Freeimages.com

Osoby pracujące na wysokościach muszą posiadać ważne badania lekarskie (zgodnie z wymogami Kodeksu Pracy). Ich zakres i terminy określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.).

Zatrudnieni, jeszcze przed rozpoczęciem pracy, powinni przejść badania wstępne (które później są okresowo powtarzane), aby potwierdzić brak przeciwwskazań do tego typu czynności. Ich zakres zależy od wysokości, na jakiej będą pracowali. Jeżeli nie przekracza ona 3 m, wówczas przeprowadza się badania ogólne, a – w zależności od wskazań lekarza – także okulistyczne oraz otolaryngologiczne. Przy badaniach okresowych (odbywających się co 3-5 lat) mogą być także zlecone badania neurologiczne.

Bardziej restrykcyjne są przepisy wobec tych, którzy pracują powyżej 3 m nad ziemią. Oni muszą kontrolować stan swojego zdrowia co 2-3 lata, a w sytuacji gdy przekroczą 50 rok życia – co roku. Zarówno wizyta u lekarza przed rozpoczęciem pracy, jak i późniejsze kontrole okresowe obejmują badania ogólne, otolaryngologiczne (z oceną błędników odpowiedzialnych za równowagę), okulistyczne i neurologiczne. Problemy zdrowotne w którejkolwiek z tych dziedzin mogą być przeciwwskazaniem do podjęcia tego typu pracy. Przeciwwskazaniem są również wady wzroku, wymuszające stałe noszenie okularów. Jednak jeżeli pracownik używa soczewek kontaktowych, może zostać dopuszczony do prac na wysokości.

Praca przy budowie, Fot: Pexels.com

Skierowanie do lekarza medycyny pracy otrzymuje się od pracodawcy, który powinien zaznaczyć, że pracownik będzie zatrudniony na stanowisku wymagającym prac na wysokości. Badania wykonuje się w godzinach pracy i dla pracownika są one bezpłatne (płaci za nie pracodawca).

Co ważne, pracę na wysokościach może wykonywać jedynie osoba, która ukończyła już 18-sty rok życia oraz została ostrzeżona o niebezpieczeństwie płynącym z podjętych działań oraz przeszkolona w zakresie BHP.

Wysokie standardy pracy

Praca na wysokościach jest zaliczana do prac niebezpiecznych. Z tego powodu należy spełnić szereg wymogów, licząc niejednokrotnie na nieco wyższe wynagrodzenie niż w czasie prac wykonywanych na standardowych wysokościach. Badania zdrowotne, szkolenia BHP i środki ochrony to podstawowe informacje, które powinien znać każdy z was. Mamy nadzieję, że nas tekst przybliżył wam najważniejsze zagadnienia i decyzja o podjęciu lub rezygnacji z takiej pracy przyjdzie o wiele łatwiej.

Może macie własne doświadczenia w pracy na wysokościach?