Dobór wyposażenia, instalowanie i łączenie obwodów w rozdzielnicy elektrycznej to najważniejszy etap montażu domowej instalacji elektrycznej. Wymaga on od nas odpowiedniej wiedzy i umiejętności z zakresu elektryki. Dlatego też, jeśli nie czujesz się na siłach, by podołać tym czynnościom, warto wynająć doświadczonego elektryka, który prawidłowo i zgodnie ze sztuką dopasuje aparaturę ochronno-rozdzielczą i podłączy ją do instalacji elektrycznej.
Czym jest rozdzielnica elektryczna?
Rozdzielnica, skrzynka lub tablica rozdzielcza to element instalacji elektrycznej, który służy do rozdziału energii elektrycznej na poszczególne obwody w budynku. Rozdzielnica wyposażana jest w aparaturę sterowniczą, sygnalizacyjną, pomiarową, rozdzielczą i zabezpieczeniową, a także elementy izolacyjne i przewodowe, które razem tworzą układ umożliwiający bezpieczny rozdział energii elektrycznej. Do rozdzielnicy dochodzi WLZ (wewnętrzna linia zasilająca), a wyprowadzane są z niej obwody instalacyjne.
Czym jest rozdzielnica elektryczna?, źródło: pixabay.com
Istnieje wiele rodzajów rozdzielnic, które kategoryzuje się wedle: miejsca instalacji (napowietrzne, wnętrzowe), sposobu instalacji (wolnostojące, przyścienne, naścienne), realizowanych funkcji (m.in. oświetleniowe i siłowe), czy rodzaju konstrukcji (m.in. tablicowe i szafowe). W budynkach jednorodzinnych instalowane są zwykle wnętrzowe rozdzielnice tablicowe projektowane na maksymalny prąd znamionowy dochodzący do 150 A.
Jakie wyposażenie znajdziemy w domowej rozdzielnicy elektrycznej?
Każda prefabrykowana rozdzielnica dedykowana montażowi domowemu powinna spełniać normy i zasady, które warunkują jej wyposażenie. Podstawowymi aparatami, jakie montowane w rozdzielnicach tablicowych są: rozłączniki izolacyjne, wyłączniki nadmiarowo-prądowe, wyłączniki różnicowoprądowe, lampki sygnalizacyjne i ograniczniki przeciwprzepięciowe.
- Rozłączniki instalacyjne
Rozłączniki instalacyjne to pierwszy aparat, który należy podłączyć do GKZ (głównego kabla zasilającego), który biegnie ze złącza kablowego. Rozłączniki instalacyjne pełnią funkcję wyłączników głównych, a ich nadrzędnym zadaniem jest rozłączanie całej domowej instalacji.
- Wyłączniki nadmiarowo-prądowe
Wyłączniki te to jedno z podstawowych zabezpieczeń domowej instalacji elektrycznej przed zwarciami i przeciążeniami.
- Wyłączniki różnicowoprądowe
Wyłączniki różnicowoprądowe są absolutnie podstawowym wyposażeniem rozdzielnicy. Nieustannie weryfikują one stan obwodów domowej instalacji elektrycznej i dzięki przekładnikowi Ferrantiego sprawdzają, czy w obwodzie nie nastąpiło zwarcie lub nie występuje upływ prądu do ziemi albo do przewodu ochronnego. Jeśli wyłącznik różnicowoprądowy wykryje taki stan, natychmiast się pobudzi i wyłączy zasilanie. Jego działanie wynika z sumowania wartości prądów wpływających i wypływających między przewodami fazowymi i przewodem neutralnym połączonymi z wyłącznikiem.
- Lampki sygnalizacyjne
Lampki sygnalizacyjne nie są obowiązkowym wyposażeniem domowej rozdzielnicy, jednak warto je w niej zainstalować. Element ten ułatwi weryfikowanie obecności napięcia w poszczególnych fazach sieci.
- Ograniczniki przeciwprzepięciowe
Ograniczniki przeciwprzepięciowe chronią instalację elektryczną przed przepięciami atmosferycznymi lub łączeniowymi. Montowane są na początku instalacji elektrycznej.
Projektowanie i dobór wyposażenia rozdzielnicy
Jeśli zdobyliśmy wymagane uprawnienia SEP-owskie i zamierzamy samodzielnie podłączyć rozdzielnicę i dobrać do niej aparaturę w obiekcie budowlanym w surowym stanie, który nie dysponuje projektem rozdzielnicy, możemy posiłkować się innymi, standardowymi projektami elektrycznymi.
Przyjmijmy, że dysponujemy miejscem na rozdzielnicę, do którego doprowadzone są: główny kabel zasilający zewnętrzny ze złącza kablowego, bednarka połączona ze zbrojeniem ławy fundamentowej, przewody z poszczególnych obwodów elektrycznych i kable zasilające, a cała trójfazowa sieć wykonana jest w układzie TNS i dysponuje mocą przyłączeniową na poziomie 15 kW. Oczywiście połączenie uziemienia ze zbrojeniem ławy fundamentowej to jedna z kilku możliwych opcji. Coraz popularniejszą alternatywą uziemiania instalacji jest połączenie jej z sondami uziemiającymi. Podobnie z mocą przyłączeniową - zależnie od regionu domowa instalacja może dysponować mocą w granicach od 14 do 17 kW.
Początkowo należy określić ilość obwodów – najłatwiej podzielić je wedle pomieszczeń na obwody siłowe i oświetleniowe w taki sposób, by ich obciążenie rozkładało się równomiernie. Należy wydzielić obwody: do zasilania kuchenki i innych odbiorników o dużym poborze prądu, a także obwody do zasilania: garażu, kotłowni, bramy zewnętrznej i centrali alarmowej.
Zwykle standardowe obwody gniazdowe w budynku zasilane są przewodami YDYp 3x2,5 mm2. Kuchenka indukcyjna zasilana jest trójfazowo, w związku z czym jej obwód realizowany jest zwykle przewodem YDYp 5x2,5 mm2. Instalacja oświetleniowa wykonywana jest standardowo przewodem YDYp 3x1,5 mm2, a obwody wychodzące na zewnątrz budynku przewodem YKY 3x1,5 mm2.
Dopasowywanie typu zabezpieczeń do poszczególnych obwodów to dość rozległy temat, który powinien opierać się na dokładnych obliczeniach zapotrzebowania i zadziałania aparatury zabezpieczającej. W ogólnym ujęciu możemy jednak przyjąć, że najpopularniejszymi zabezpieczeniami nadmiarowo-prądowymi jest typ B16/1 montowany do obwodów YDYp 3x2,5 mm2. Obwód kuchenki indukcyjnej zwykle zabezpieczany jest zabezpieczeniem B16/3, a obwody oświetleniowe wewnętrzne zabezpieczeniem B10/1. Norma dopuszcza zamontowanie wyłącznie jednego zabezpieczenia różnicowo-prądowego na całą instalację, jednak odseparowanie obwodów zapewni lepszą funkcjonalność instalacji elektrycznej.
Okablowanie rozdzielnicy, źródło: pixabay.com
W rozdzielnicy należy zamontować po jednym wyłączniku nadmiarowo-prądowym (nadprądowym) na każdy obwód i dopasować jego charakterystykę do obciążenia generowanego przez odbiorniki. Najpopularniejszymi wyłącznikami nadmiarowo-prądowymi (tzw. „esami”) w instalacjach domowych są wyłączniki nadmiarowoprądowe 10 A do zabezpieczania obwodów oświetleniowych i 16 A do zabezpieczania standardowych obwodów odbiorczych.
W typowej rozdzielnicy poza zabezpieczeniami różnicowo-prądowymi powinno znaleźć się także po jednej sztuce: 3-polowego rozłącznika izolacyjnego, 1-polowej 3-fazowej lampki sygnalizacyjnej i 4-polowego ogranicznika przepięć o charakterystyce B+C.
Rozmiar rozdzielnicy powinien być dopasowany do jej zawartości
Przed doborem wielkości skrzynki rozdzielczej należy dokładnie policzyć ilość jej elementów wyposażenia. Do ilości modułów należy dobrać ilość szyn oraz ich długość. W rozdzielnicy mieści się od 5 do nawet 40 modułów, przy czym standardowo domowa rozdzielnica wyposażana jest zwykle w kilka - kilkanaście modułów. Warto jednak dobrać rozdzielnicę o 30% większą, aby możliwe było późniejsze modernizowanie i powiększanie instalacji elektrycznej.
Marcin Cichocki
Magister inżynier Elektrotechnik i copywriter techniczny z wieloletnim doświadczeniem. Pisze content techniczny - od AGD/RTV, przez IT, budowlankę, aż po wysoce niszowe branże. Pasjonat sportu i miłośnik dobrej fantastyki. Więcej o nim przeczytasz w Kuźni Treści, w której wykuwa swój content.
