Sposoby na gromadzenie i wykorzystanie deszczówki

Spływającą z dachu wodę deszczową można w dość łatwy sposób gromadzić na posesji, by służyła nam w razie potrzeby do podlewania roślin czy pracach porządkowych. Odprowadzanie popularnej deszczówki do określonego rodzaju pojemnika pełniącego rolę magazynu można prosto i niedrogo zorganizować. Zgromadzona woda na nasz ogrodowy użytek odciąży nasz domowy budżet, ale nie tylko finanse są tutaj ważne! Korzystanie z deszczówki, a nie „kranówki” jest działaniem ekologicznym, ponieważ znacząco odciąża środowisko naturalne.

Deszcz, Zdjęcie: Unsplash.com

O deszczówce słów kilka

Woda odprowadzana z dachu – popularnie nazywana deszczówką może zawierać mikroorganizmy, dlatego nie powinno się jej pić. Temperatura deszczówki jest zawsze zbliżona do temperatury powietrza. Jest to ważne, jeśli wykorzystujemy ją do podlewania roślin w ogrodzie, bowiem nie powoduje „szoku termicznego”. Deszczówka ma ponadto niskie pH, ok. 5,5 do 6,5, a to jest gwarantem tego, że doskonale służy większości gatunków roślin, w tym także doniczkowym. Gromadzenie wody znane było już od starożytności. Niesie ono wiele korzyści nie tylko finansowych, ale związanych właśnie z ochroną środowiska naturalnego.

• Oszczędne gospodarowanie wodą zaliczane jest do tzw. dobrych praktyk związanych ze zrównoważoną gospodarką wodną.
• Zbieranie wody opadowej pomaga kontrolować także wystąpienie ryzyka erozji wokół rynien spustowych, czy wpływa na lokalną infrastrukturę pomagając zmniejszyć zagrożenie powodziowe.

Zgodnie z prawem, deszczówka jest traktowana jako ściek, który powinien być odprowadzany do kanalizacji ogólnospływowej lub deszczowej – nie sanitarnej! Deszczówka zawiera stężenia słabych kwasów pochodzących z atmosfery, co powoduje miękkość wody. Jako woda opadowa deszczówka nie zawiera magnezu, ani wapnia, które doprowadzają w naszych urządzeniach domowych do osadzania się kamiennego osadu.

Do czego w gospodarstwie domowym można wykorzystać wodę deszczowa?

Zgromadzoną w specjalnych pojemnikach do przechowywania wodę deszczową można wykorzystać do:

• Nawadniania krajobrazu,
• Podlewania roślin,
• Spłukiwania toalet,
• Mycia urządzeń wykorzystywanych w pracach ogrodowych,
• Mycia mebli ogrodowych,
• Mycia samochodu,
• Czyszczenia tarasu,
• Wypełniania basenów ogrodowych,
• Mycie szyb.

Deszczówka w liczbach

Dach domu o powierzchni 1000 m2 „potrafi odprowadzić” ok. 2280 litrów wody, którą można wypełnić 15 wanien! Ze 120 metrowego dachu po kilkunastu minutowym deszczu można uzyskać 180 litrów wody. W niektórych państwach dla osób gromadzących deszczówkę przyznawane są rabaty czy obniżone stawki opłaty za wodę. Gdyby założyć, że woda deszczowa będzie wykorzystywana w gospodarstwie domowym na spłukiwanie toalet, pranie w pralce i podlewanie ogrodu, to śmiało można wyliczyć, że oszczędności sięgną 80 litrów dziennie. Przy jednorazowym zużyciu: spłukiwanie toalet 6-10 l, pranie w pralce 40-60 l, podlewanie ogrodu od 30 do 80 l. Oszczędność przy wykorzystaniu wody deszczowej wynosi prawie połowę dziennego zużycia, a w skali roku oszczędza się 29 m3 wody. Fachowcy obliczyli, że wielkość zbiornika można oszacować poprzez wielkość powierzchni dachowej: na 1 m3 objętości zbiornika przypada 25 m2 powierzchni dachowej.

Gromadzenie wody deszczowej, Zdjęcie: Pinterest.com

Zbieranie wody deszczowej

Zbieranie deszczówki nie jest wcale drogie ani czasochłonne, nie jest też bardzo skomplikowanym procesem. Wszystko, czego potrzebujemy to ustawiony obok rury spustowej zbiornik i rynienka lub inny element, który przekierowuje wodę opadową do zbiornika. Zbiornik na wodę może być bardziej lub mniej estetyczny, to już zależy od naszej decyzji. Oczywiście te bardziej wyszukane i wykonane z lepszych jakościowo materiałów będą stosunkowo droższe. Deszczówkę najlepiej zbierać z dachu, który pokryty jest dachówką, blachodachówką lub masami bitumicznymi. Dachy pokryte tymi materiałami pozwalają na zebranie ok. 90% deszczu. Można gromadzić też wodę deszczową z balkonów i tarasów. Nie powinno się korzystać z deszczówki odprowadzanej przez dach pokryty płytami azbestowo-cementowymi.

Zbiorniki na deszczówkę

Na rynku jest wiele zbiorników, które mogą okazać się efektowną ozdobą ogrodu, a nie tylko funkcjonalnym pojemnikiem na wodę. Zbiorniki do gromadzenia deszczówki można podzielić na naziemne i podziemne.

Podziemne zbiorniki wykonywane są ze specjalnych materiałów o podwyższonej wytrzymałości. Można je zakopywać nawet pod podjazdem do garażu. Takie zbiorniki mają pojemność od 2000 do 9000 litrów. Można je ze sobą łączyć w razie potrzeby.

Spośród ładniejszych pojemników naziemnych do gromadzenia wody można wymienić: pojemniki obite drewnem imitujące beczkę lub prawdziwe beczki, gliniane dzbany na wzór antycznych lub pojemnik w kształcie ceglanego murku. Dzięki unikatowej stylistyce, popularnością w ostatnich latach cieszą się zbiorniki kolumnowe i amforowe. Zbiorniki naziemne są wykonywane z trwałego i nieprzezroczystego polietylenu, który chroni wodę przed nagrzaniem i światłem. Mogą one mieć różne kształty czy odcienie, dzięki czemu z łatwością dopasujemy je do koloru elewacji. Najpopularniejszymi pojemnikami do gromadzenia deszczówki są tzw. kontenery IBC z paletą. Kontenery można kupić nowe lub regenerowane, dostępne są pojemniki różniące się pojemnością. Producenci opisują je jako zbiorniki sztaplowane z wewnętrznymi pojemnikami ze stabilizowanego UV polietylenu o wysokiej gęstości HDP. Pojemniki cechuje odporność na warunki zewnętrzne. Zaleca się, aby wykorzystywać pojemniki od około 250 do 350 litrów. Jeżeli ktoś potrzebuje większą ilość wody, to może zdecydować się na model o pojemności 500 litrów albo ustawić dwa obok siebie. Wielkość zbiornika zależy od tego, jaką powierzchnię chcemy podlewać, do jakich celów ma nam służyć deszczówka i od tego z jakiej powierzchni dachu zbierana jest woda, jaka jest wielkość roczna opadów w regionie.

Zobaczcie jak wygląda montaż zbiornika naziemnego na deszczówkę:

A tak montuje się zbiorniki podziemne:

Jak to zrobić?

Zanim wykonamy swoją instalację do odprowadzania wody opadowej musimy zastanowić się nad tym, jaki system do gromadzenia wody deszczowej kupić. Praktycy wskazują, że najlepiej zbiornik z kranikiem. Jeśli zależy nam na bardziej zaawansowanym technologicznie modelu, który będzie służył nam nie tylko do przechowywania deszczówki, ale także jako system do podlewania. Takie zbiorniki posiadają także systemy do dystrybucji wody ze specjalną pompą, co pozwala na podlewanie roślin w ogrodzie poprzez podłączanie do niego węża ogrodowego. Takie modele są przeznaczone do zasypania w ziemi piaskiem, żwirem lub urobkiem z wykopu. Producenci wyposażają je w specjalne, wymienne filtry. Cały system nie należy do najtańszych, to koszt ok. 2,5 tys. zł do 3 tys. zł. Na zestawy udziela się 10-letniej gwarancji. Deszczówkę można też gromadzić w dębowych lub plastikowych beczkach. Nie zaleca się do przechowywania wody zbiorników metalowych ze względu na związki metali jakie mogą przenikać do wody. Złą sławą cieszą się też zbiorniki betonowe, gdyż z wody wypłukiwany jest wapń. Na rynku można zaopatrzyć się też w bardziej skomplikowane systemy bezobsługowe, które wykorzystują wirowy spływ wody po wewnętrznych ściankach rury. Te droższe posiadają wielostopniowe, samoczyszczące się filtry. Wylot zbieraka umieszcza się 5 do 10 cm poniżej górnej krawędzi pojemnika na wodę, a kiedy woda osiągnie ten poziom, wówczas automatycznie powróci do rynny i do odpływu. W przypadku, gdy zbierak zamontowany zostanie nad zbiornikiem, to należy dokupić tzw. przelew lub pływakowy zawór, który służy do ochrony przed przepełnieniem. Zaleca się, aby w każdym przypadku na rynnie lub przy wlocie rur spustowych zainstalować siatki i kosze, które wyłapują większe zanieczyszczenia wpadające do rynien. Będzie to skuteczną ochroną przed zatykaniem się rur. Na forach ogrodniczych różne osoby polecają także zamontowanie tzw. skrzynek sączących w ziemi. Takie rozwiązanie tworzy magazyn wody, z którego woda stopniowo wsiąka w otaczający grunt. System jest tak zaprojektowany, aby w razie dużych opadów skrzynki gromadziły wodę a potem powoli ją rozprowadzały w ziemi.

Zobaczcie na własne oczy jak wygląda system do gromadzenia deszczówki w domu:

Kilka wskazówek dotyczących zamontowania systemu do gromadzenia deszczówki...

1. Chcąc, aby deszczówka napływała do zlokalizowanego obok rury spustowej zbiornika powinniśmy wyposażyć ją w tzw. wyłapywacz deszczówki. To urządzenie będące elementem systemu rynnowego z zamykaną klapką odpływową. Kiedy klapka się otwiera, to woda napływa do zbiornika.
2. Zbiornik powinien być otwarty, ale jest możliwość zamontowania zbiornika zamykanego szczelną pokrywa, tylko musi być on wyposażony w tzw. zbieracz – element, który służy do łączenia rury ze zbiornikiem. Jeśli chcemy go zamontować to wystarczy wywiercić otwór w rurze spustowej, nie ma potrzeby przecinania istniejącej rury. Zbieracz często wyposażony jest w sitko do zatrzymywania ewentualnych zanieczyszczeń.
3. Zbiorniki służące do gromadzenia i przechowywania wody deszczowej posiadają zwykle praktyczne kraniki umożliwiające napełnianie wodą konewki czy wiaderka. W przypadku montażu dwóch zbiorników trzeba zaopatrzyć się zestaw do łączenia beczek.
4. Pojemnik powinien być ustawiony w zacienionym miejscu, żeby pod wpływem światła nie rozwijały się w wodzie glony.

Deszcz dla roślin, Zdjęcie: Unsplash.com

A co, jeśli nie chcemy zbierać deszczówki?

Nie każdy z nas chce gromadzić deszczówkę, ale nie ma pomysłu na to, co z nią naprawdę zrobić. Pomimo tego, że jej wykorzystanie jest uważane za działanie proekologiczne i przynosi nam oszczędności, istnieją inne sposoby na pozbycie się niechcianej wody z deszczu.

Poza wspomnianymi wcześniej zbiornikami, deszczówkę odprowadza się zazwyczaj do kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej. Wokół fundamentów domu, jeszcze w trakcie budowy, możemy założyć również drenaż opaskowy, który będzie odwadniał grunt. Woda deszczowa wpływa swobodnie na opaskę z kruszywa. Dobrym sposobem jest również odwodnienie liniowe czyli system korytek w gruncie, które przepuszczają ją przez studzienkę z koszem i syfonem.

Jeśli zamiast gromadzić, wolimy rozsączyć deszczówkę, możemy zastosować skrzynki i tunele rozsączające. Jak one działają? Na pewien czas zatrzymujemy wodę w module, która z mniejszą prędkością przenika do wód gruntowych, nie tworząc kałuż. Zamiast tuneli można zastosować nawet typowy żwirowy rów odwadniający, jednak nie jest on tak estetyczny ani wydajny.

W przypadku nisko przepuszczalnej gleby, gdzie zastosowanie rozsączania byłoby praktycznie bezcelowe, możemy wykorzystać studnię chłonną. Polega ona na odprowadzaniu wody deszczowej na głębokość 3 m, gdzie znajduje się już dobrze przepuszczalna warstwa. Studnia taka jest wykonana z kręgów, nigdy nie powinna być lokalizowana w pobliżu ujęć domu ani stykać się bezpośrednio z budynkami.

Deszczówka pod lupą

Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, że Polska jest jednym z uboższych w wodę krajów europejskich. Każde gospodarstwo domowe zużywa ogromne ilości wody rocznie. Wobec coraz szybciej zmniejszających się zasobów wody pitnej na naszej planecie może warto zainwestować w pojemnik do gromadzenia wody deszczowej, aby wykorzystywać ją w celach ogrodowych i nie tylko? W ciągu ostatniej dekady w wielu regionach kraju ceny wody drastycznie wzrosły. Wzrastające systematycznie ceny, deficyt zasobów wodnych, ekologiczne podejście wpływają na zainteresowanie możliwością wykorzystania w gospodarstwie domowym wody opadowej. Dla wielu zbieranie i jej wykorzystanie staje się koniecznością.