Wszystko, czego nie wiesz o żaluzjach i roletach

Plisy, żaluzje, rolety, markizy… ale jak to się stało, że zagościły w naszych domach? Poniżej wszystko, czego nie wiesz o żaluzjach i roletach z perspektywy czasu i nowości oferowanych na rynku w chwili obecnej. Jak się zmieniały osłony okienne i co obecnie chętnie montujemy w naszych oknach... a także kilka inspiracji. Zachęcamy do zapoznania się z artykułem!

Historia rolet

Archeolodzy potwierdzili, że już w egipskich grobowcach stosowano rolety! W pochówkach sprzed kilku tysięcy lat odnaleziono coś w rodzaju zasłony, którą można było podnosić i obniżać. Wykorzystywano do tego bambusowe lub drewniane drążki, a sama roleta wykonana była z trzciny. Można więc wysnuć tezę, że roleta jest jedną z najstarszych form zaciemniania pomieszczeń. Jako pierwotne miejsce powstania przedmiotu służącego do zaciemniania podaje się też Japonię. Znane są też XVII wieczne rolety, które zostały wymienione wśród innych przedmiotów w inwentarzu kopenhaskiego zamku. Te rolety działały w ten sposób, że wykorzystywano w nich sznurki przekierowywane przez koła pasowe. Patent na mechanizm do rolet został zgłoszony w USA w 1870 roku! Z wynalazku skorzystał Chresten Faber, który rozpoczął „produkcję’ ręcznie robionych rolet. Osłony okienne były unikatowe ze względu na to, że były malowane w najróżniejsze motywy i wzory. Fabryka Fabera zaczyna działać na szeroką skalę w 1905 roku. Historia firmy opisuje, że rolety produkowane były z wykrochmalonej tkaniny bawełnianej. Każda była zdobiona!

Rolety - ochrona przed słońcem, źródło: Pixabay

Sposób funkcjonowania dawnych rolet

Sposób funkcjonowania rolet został szczegółowo opisany w książce, która stała się podręcznikiem tapicerów. Publikacja z 1923 roku opisuje, że roleta składa się z drewnianej rolki z blaszanymi krążkami i sznurka do ciągnięcia oraz z części lnianej i opuszczanego drążka. Opisana została tak: „Na końcach drążka rolety umocowane są blaszane krążki. Każdy z nich ma dwie tarcze, między którymi może się nawijać sznurek ciągnienia. Gładkie, okrągłe trzpienie bez główki są wbite w środku obu frontowych stron drążka drewnianego. Tworzą one osie do obracania drążka. Te trzpienie tkwią w okrągłych otworach dwu klocków, z których jeden ma otwór wejściowy, tak, że drążek można zaczepić i wyjąć”. To tylko fragment opisu z podręcznika. W Internecie można znaleźć dokładny opis działania takiej rolety z początku XX wieku. Zwijacz do rolet został wynaleziony końcem XIX wieku przez Amerykanina niemieckiego pochodzenia. Jako udogodnienie do rolet przedstawiono go na wystawie Królewskiej Centrali Rzemiosła i Handlu w Stuttgarcie. Działał z lekkimi i ciężkimi zasłonami. Chwalono sposób jego działania, to jest mechanizm sprężynowy włożony w drewniany drążek, który mógł się obracać wokół własnej osi, jeśli koło zębate umocowane na końcu sprężyny zostało uruchomione przez szybkie pociągnięcie dźwigni. Materiał był przybity gwoździami, a na środku opuszczanego drążka czasami mocowano krótką taśmę, dzięki której można było ściągać roletę na dół, zwijać do góry. Rolety sprężynowe stały się modne w latach 20-tych XX wieku. Były szczególnie cennym nabytkiem podczas II wojny światowej, kiedy z obawy przed bombardowaniami miast nakazano zasłaniać okna. Jeszcze w okresie przedwojennym reklamowano je jako zaciemniacze do okien, czy funkcjonalne przyciemnianie szklanych ścian szklarni. Ale opisywano je także jako doskonale chroniące przed przeciągami lub zimnem.

Rolety z pierwszej połowy XX wieku były wykonywane z najróżniejszych materiałów:
- satynowego papieru liniowego
- klisz filmowych (przeźroczystych i pomarańczowych),
- płacht przeciwgazowych,
- tkanin bawełnianych,
- folii plastikowej.

Mechanizm, który jest użytkowany do dzisiaj, wykorzystujący łańcuszek koralikowy, pojawił się dopiero w latach 70-tych XX wieku. Mechanizm ten wyparł roletę sprężynową.

Żaluzja zewnętrzna, źródło: Pixabay

Żaluzje i ich pochodzenie

Żaluzja należy do najpopularniejszych form osłon przeciwsłonecznych wymyślonych przez człowieka. „Jalousie” samo słowo pochodzi z języka francuskiego i oznacza „zazdrościć”. Co ma wspólnego czasownik „zazdrościć” ze specyficznymi zasłonami okiennymi? Francuzi zaobserwowali specjalne okratowanie okien w haremach popularnych w kulturach wschodu i stamtąd ten wynalazek przywędrował do ich kraju. Dawniej określali tym słowem kratę okienną, którą była wykonana tak, że można było widzieć przez nią, to co się dzieje na zewnątrz, ale Ci , którzy byli na zewnątrz nie widzieli tego, co w środku. Francuzi na żaluzje mówią „store venetien” lub potocznie nazywane są „les persienes”. Patent na żaluzje został wydany w 1812 roku. Wynalazkiem mógł poszczycić się stolarz Cochot z Paryża. Jedna z pierwszych firm, która rozpoczęła na szeroką skalę produkowanie żaluzji powstałą w II połowie XIX wieku w Niemczech. Żaluzje wykonywane były z deseczek. Najsłynniejszymi żaluzjami, o których głośno było na całym świecie były te założone na 102 piętrach ukończonego w latach 30-tych XX wieku Empire State Building w Nowym Jorku. W niektórych źródłach jako propagatorów żaluzji na terenie Europy wymienia się Wenecjan, którzy podobno poznali ten rodzaj osłon okiennych w Persji. Rolety współczesne to przedmioty, które tworzą system osłonowy mający na celu ochronę przed słońcem czy przed włamaniem (rolety antywłamaniowe). Ze względu na miejsce ich montażu można podzielić je na: wewnętrzne i zewnętrzne.

Wewnętrzne możemy z kolei podzielić na:
- wolnowiszące,
- w kasecie,
- plisowane,
- rzymskie.

Rolety - historia, źródło: Pixabay

Żaluzje dzisiaj…

Obecnie na rynku dostępne są następujące rodzaje żaluzji:
- żaluzje stałe wykonane z aluminium, drewna lub stali. Listewki takich żaluzji montuje się pod odpowiednim kątem, przez co nazywane są „łamaczami światła”,
- żaluzje poziome zewnętrzne, które składają się zwykle z aluminiowych listewek zwanych lamelami. Montowane są one w tzw. drabinkach sznurkowych, które umożliwiają zmienianie kąta nachylenia listewek. Tego typu żaluzje podnosi się przekładniami ze sznurem bezkońcowym, przekładaniami z korbą lub z wykorzystaniem silników elektrycznych,
- żaluzje weneckie. Takie, do których wykorzystuje się drewno, taśmy (lamelki) metalowe lub PVC. Montuje się je także w drabinkach sznurkowych, by móc zmieniać kąt ich nachylenia. Podnosi się je dzięki otworkom w lamelkach, gdzie montuje się sznurki lub tasiemki. Całość można podnosić także za pomocą przekładni z koralikowym łańcuszkiem lub napędu elektrycznego (w bardziej zaawansowanych modelach),
- żaluzje pionowe, na które składają się pionowe pasy tekstylne, z taśm PVC lub aluminium. System ich działania jest zupełnie innych od opisanych wyżej. W szynie u góry znajduje się mechanizm, który pozwala, by pasy zsuwały się na boki, a sterowanie ręczne lub z wykorzystaniem napędu mechanicznego pozwala na zmianę kąta nachylenia.

Nowością, reklamowaną jako żaluzje XXI wieku są plisy lub, jak je nazywają niektórzy żaluzje plisowe. Opisuje się go jako system do nowoczesnych wnętrz, który daje wiele możliwości kształtowania estetyki wnętrza. Cechuje je wygoda użytkowania, funkcjonalność i dekoracyjność. Można je stosować do wszystkich rodzajów okien, także dachowych. Doskonale sprawdzają się w oknach o nietypowych kształtach. Funkcjonalność plisów polega na tym, że materiał jest łatwy do utrzymania w czystości. Plisy pokryte specjalną powłoką reklamowane są przez producentów jako żaluzje z izolacją termiczną, żaluzje ogniotrwałe, czy specjalnie opatentowane do wnętrz o wysokiej wilgotności.

Żaluzje do okien, źródło: Pixabay

Od starożytnych do współczesnych moskitier

Moskitiera była jednym z ulubionych przedmiotów Kleopatry! Podobno spała tylko w pomieszczeniach z moskitierami, w których mogła osłonić się od insektów. Do powszechnego użytku weszły w XVIII wieku. Z języka hiszpańskiego mosquito oznacza „komar”. Moskitiera jest specjalna zasłona z giętej siatki. Zakłada się ją na okno lub zawiesza nad łóżkiem. Wykonywana jest z bawełny, polietylenu, poliestru, nylonu. Współczesne moskitiery są bardzo wygodne i estetyczne. Obecnie producenci opisują swoje przedmioty jako: produkowane z najwyższej jakości, lekkiej i walcowatej taśmy aluminiowej z siatką wykonaną z włókien szklanych powlekanych PVC. Moskitiery produkuje się na wymiar. Można je montować w oknach rozwieralnych i uchylnych. Założenie moskitiery z reguły nie wymaga wiercenia otworów w ramach okiennych. Wychodząc naprzeciw potrzeb klientów producenci moskitier oferują je w różnych kolorach, na przykład orzech, mahoń oraz złoty dąb. Nowością na rynku są moskitiery rolowane, które przeznaczone są do montażu we wnękach okiennych. Takie moskitiery składają się ze specjalnej kasety aluminiowej, prowadnic, listwy dolnej i rolowanej siatki. Zamykanie jej odbywa się dzięki listwie magnetycznej oraz ryglom zlokalizowanym w belce dolnej.

Rolety wewnętrzne, źródło: Pixabay

Najczęstsze błędy przy wybieraniu przesłon okiennych

Rolety wewnętrzne to coraz chętniej kupowane zasłony do okien zamiast tradycyjnych zasłon czy firan. Na co zwrócić uwagę, by nie żałować wydanych pieniędzy? Najpierw z pewnością trzeba zastanowić się jaki rodzaj przesłon wybrać do naszych wnętrz… czy rolety tradycyjne? Czy rzymskie? A może weneckie? Albo nowoczesne plisy, albo coraz bardziej popularne rolety „dzień-noc”(duolight)? Wybór zwykle uzasadniamy estetyką posiadanych wnętrz i ich rozlokowaniem względem kierunków świata. Ważne jest, czy pomieszczenia są bardzo czy raczej minimalnie nasłonecznione. Inne rolety pasują do sypialni, a inne do salonu, łazienki czy biura. O tym, z czego będą zakupione przez nas rolety decyduje indywidualne upodobanie, względy funkcjonalne, czy finansowe. Jeśli jesteś alergikiem, to na rynku reklamowane są nowoczesne rolety czy żaluzje , które wykonane są ze specjalistycznych materiałów usuwających z powietrza nieprzyjemne zapachy i szkodliwe substancje. Ważną sprawą jest też kwestia funkcji rolet czy żaluzji…. Czy będą spełniały rolę głównie ochronną czy raczej estetyczną? Z pewnością problemem są wnętrza mocno nasłonecznione i nagrzewające się, ale niektórzy klienci nie potrzebują ochrony przed promieniami słonecznymi tylko przed wścibskimi sąsiadami lub przechodniami. Jeśli zależy Ci na przesłonach odbijających światło, to warto wcześniej poszukać producenta rolet z tkaniny typu blackout, gdyż ten materiał blokuje promienie słoneczne w ponad 90 %. Zanim kupimy rolety należy dokładnie zmierzyć okna i zastanowić się nad sposobem zamontowania rolet czy innych przesłon. Do nowych okien zwykle preferowane są przesłony nieinwazyjne, nie wymagające wiercenia w ramach okiennych. Inaczej mierzy się szerokość rolet , które montowane są do sufitu czy ściany, a inaczej rolety do zamontowaniu na ramach okiennych.

Przesłona odbijająca światło, źródło: Pixabay

W różnorodnych rankingach przeprowadzonych na przestrzeni ostatnich miesięcy ankieterzy zwracają uwagę na najpopularniejsze formy przesłon okiennych. Są nimi: rolety rzymskie, rolety plisowane, markizorolety, markizy zewnętrzne, rolety „dzień-noc”, rolety mini. Poniżej kilka inspirujących pomysłów….

Inspiracje, źródło: Pinterest