Zajęcie pasa drogowego na czas robót – obowiązki, zgłoszenie, oznakowanie

Planując prace remontowe na zewnątrz budynku trzeba zatroszczyć się nie tylko o bezpieczeństwo pieszych przechodzących w pobliżu. Często, o czym nie wszyscy inwestorzy wiedzą, konieczne jest uzyskanie pozwolenia na zajęcie pasa drogowego. Jak je uzyskać i kiedy jest wymagane?

Pas drogowy – co to jest?

Pasem drogowym – zgodnie z zapisami art. 4 pkt. 1 ustawy o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 r. – jest droga i wydzielony grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią. Do pasa zaliczają się także wszystkie urządzenia techniczne i obiekty budowlane, związane z funkcjonowaniem lub zarządzaniem drogą. W praktyce oznacza to, że pasem drogowym nie jest tylko jezdnia, ale również np. chodnik, rowy melioracyjne, przepusty i pobocza.

Obowiązki zajmującego pas drogowy

Jeżeli prace remontowe prowadzone na zewnątrz budynku zajmują część chodnika, jezdni lub pobocza (np. konieczne jest postawienie rusztowania na czas odnowienia elewacji lub wykonanie wykopu pod przyłącza), wówczas wymaga to uzyskania zezwolenia od zarządcy drogi.

1. Uzyskanie zezwolenia na zajęcie pasa drogowego

Przed zajęciem pasa drogowego należy poinformować o tym zarządcę drogi i uzyskać jego zgodę. Zgłoszenie jest wymagane przede wszystkim wtedy, jeżeli droga, która zostanie zajęta w wyniku prac przy budynku, jest drogą publiczną. Do tej kategorii należy większość dróg. Dokładnie wymienia je art. 2.1 przytaczanej ustawy, wskazując na 4 rodzaje: drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Każda z nich ma swojego zarządcę, do którego składa się wniosek:.

• Dla dróg krajowych i autostrad jest to wybrany oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.
• Drogami wojewódzkimi administrują Zarządy Dróg Wojewódzkich i działające w ich ramach Rejony Dróg Wojewódzkich.
• Powiatowe i gminne ulice są pod nadzorem odpowiednich wydziałów starostwa powiatowego lub gminy.
• W większych miastach sprawy dróg są wydzielone i zajmują się nimi specjalnie powołane jednostki (np. Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie lub Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu).

Jeżeli droga nie należy do żadnej z tych kategorii uznawana jest za drogę niepubliczną lub wewnętrzną. Również i tu przed rozpoczęciem robót należy się skontaktować z właścicielem i uzyskać jego zezwolenie na zajęcie terenu. Właścicielami dróg wewnętrznych mogą być np. spółdzielnie mieszkaniowe, osoby prywatne lub firmy.

2. Zapewnienie bezpieczeństwa ruchu i odpowiedniego oznakowania zmian organizacji ruchu

Do obowiązków zajmującego pas drogowy należy również odpowiednie jego oznakowanie i zapewnienie bezpieczeństwa ruchu. To kolejne formalności do załatwienia. Jeżeli zajęcie pasa powoduje zmiany w organizacji ruchu, wymaga to wykonania projektu oznakowania tymczasowego (na czas robót), a także uzgodnienia go z zarządcą drogi i (w przypadku niektórych dróg) zaopiniowania przez policję. Zatwierdzony projekt dołącza się do wniosku o zezwolenie.

Oznakowanie miejsca robót musi być zgodne z projektem. Najczęściej do zabezpieczenia terenu używa się odblaskowych znaków drogowych (informujących o wprowadzonych zmianach w ruchu) oraz barier wygradzających. Opis wszystkich urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego które należy zastosować i sposób ich rozmieszczenia powinien się znaleźć w projekcie. Wszystkie elementy oznakowania można kupić lub wypożyczyć, często z usługą montażu i demontażu w ustalonym terminie.

3. Przywrócenie pasa drogowego do stanu sprzed zajęcia

Po zakończeniu prac pas drogowy powinien zostać przywrócony do stanu sprzed zajęcia. Oznacza to, że wszelkie zmiany wprowadzone na czas robót powinny zostać cofnięte. Jeżeli roboty naruszyły elementy infrastruktury (np. trzeba było zdemontować płyty chodnikowe lub zerwać asfalt), wówczas należy je naprawić. Pas drogowy powinien zostać uprzątnięty, zgodnie z wytycznymi zawartymi w zezwoleniu.

Formalności – jak uzyskać zezwolenie?

Szczegóły procedury zawarte są w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 2004 r. w sprawie określenia warunków udzielania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego.

Wykonawca robót powinien przedstawić wniosek zanim rozpocznie jakiekolwiek prace. Wniosek musi zawierać (zgodnie z zapisami §1 ust. 2 Rozporządzenia) informacje o wnioskodawcy, celu i terminie zajęcia pasa drogowego oraz jego lokalizacji. Do wniosku dołącza się projekt organizacji ruchu (już zatwierdzony) oraz plan sytuacyjny.

Wydane zezwolenie zawiera informacje dotyczące zajęcia pasa drogowego (lokalizacja, powierzchnia, czas obowiązywania), dane o opłatach oraz wymogi dotyczące przywrócenia pasa drogowego do stanu sprzed zajęcia i kontroli tego faktu. Na wydanie decyzji organy zarządzające drogami mają miesiąc. Termin ten może ulec przedłużeniu w przypadku spraw niejednoznacznych lub wymagających szczegółowych ustaleń.

Koszt zajęcia pasa drogowego

Zajęcie pasa drogowego jest odpłatne. Wysokość opłaty uzależniona jest od powierzchni zajętego terenu, czasu prowadzenia robót oraz obowiązującej stawki. Minimalna wielkość zajętego terenu na potrzeby rozliczeń to 1m², minimalny okres czasu – 24 godziny.

Stawkę uchwalają organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego do którego należy droga (czyli np. rada gminy dla dróg gminnych) lub minister odpowiedzialny za infrastrukturę (dla dróg krajowych i autostrad). Inne stawki obowiązują w przypadku zajęcia terenu na czas robót (np. na czas postawienia rusztowania), inne w przypadku montażu reklam lub innych obiektów. Na zapłacenie należności wnioskodawca ma zazwyczaj 14 dni od wydania decyzji.

W przypadku zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia i zapłaty, zarządca drogi ma prawo naliczyć kary w wysokości 10-krotności stawki. Podobna kara obowiązuje za przekroczenie ustalonego czasu lub powierzchni zajmowanego terenu, warto więc zawczasu zatroszczyć się o odpowiednie dokumenty.